Генерал Абдулматини Фарҳанг: «Мо тоҷикем, на афғон»

Мусоҳиба 07.08.2008 15:42

Чанд рӯз қабл генерал Абдулматин Қозизодаи Фарҳанг, меҳмони Идораи нашрияи "Миллат" буданд. Хабарнигори мо аз ин фурсати муносиб истифода карда бо ин ҷавонмарди худшиносу огоҳ ва хеле ҳам хушгуфтор сӯҳбатеро анҷом дода, ки фишурдаи онро дар зер пешкаши хонандаи ҳафтанома месозем.

-Қумондон- соҳиб, Шумо аз он нафароне ҳастед, ки зиёд солҳо паҳлӯи Аҳмадшоҳи Масъуд, лашкаркаши бузург ва қаҳрамони миллии Афғонистон қарор доштед. Аз ин рӯ чун дар арафаи моҳи шаҳодати ин сипаҳсолори аъзам ҳастем, мехостам сӯҳбатро аз он оғоз кунем, ки Аҳмадшоҳ барои Шумо кӣ буд, ӯ чӣ шахсиятест?

- Ташаккур мекунам аз Шумо, ки вақт ёфтед то банда бо Шумо ҳамсӯҳбат шуд бошад ва дар робита ба суъолатон гуфтаниам, ки устоди мо Аҳмадшоҳи Масъуд на фақат як шахсияте буданд, маълуму маъруф танҳо дар Афғонистон ва минтақа, балки ӯ як шахсияти шинохтаи ҷаҳонӣ, як инсони дорои фазилатҳои олӣ, як сипаҳсолори силаҳшӯри нотакрор буд. Ва ӯ марде буд, ки номи тоҷикро дар сиёсату набардҳои ҷаҳонӣ баландовоза кард, зеро ҳама дунё медонад, ки Аҳмадшоҳ тоҷик аст ва имрӯз ва фардо ҳам кулли тоҷикони олам бо ному пайкори ӯ ифтихор хоҳанд кард. Аҳмадшоҳ барои ин бандаи хидматгузори Шумо як дӯсти ҳамсангар, як ҳамшаҳрии меҳрабон, як қумондони ҷасур, як бародари бо ҷон баробар буд.

-Шумо бо Аҳмадшоҳ аз кай ошноӣ доштед?

-Ман Аҳмадшоҳи азизро аз соли 1354 ҳиҷрии шамсӣ мешинохтам (соли 1976 милодӣ), аз ҳамон соле, ки эшон бар зидди шоҳи Афғонистон Муҳаммад Довуд як кудатое карданд. Он замон ман дар Панҷшер шогирди клосси чорум будам. Ба ёрони Аҳмадшоҳ он вақт муяссар шуд, ки ҳукуматро дар Панҷшер аз пой биафкананд, вале дар Кобул онҳо ба нокомӣ мувоҷеҳ шуданд. Пасон Довуд миёни мардуми Афғонистон мошини таблиғотии худро ба кор андохт ва ҳама ҷо эълон карданд, ки ин кудатогарон ҳамагӣ дузду авбош ҳастанд. Бисёр аз ёрони Аҳмадшоҳ дастгир ва зиндонӣ шуданд, худи ӯ ба Покистон фирор кард.

Мо ана аз ҳамон вақт Аҳмадшоҳро шинохтем, он замон номи ӯ бори аввал вирди забонҳо шуд.

-Шумо бо ӯ аз як деҳа ҳастед?

-Не, ман аз деҳи Товоқ ҳастам, Аҳмадшоҳ аз деҳи Ҷангалак, ҳар ду тоҷики Панҷшерӣ ҳастем.

-Оё ин ақида ҳақиқат дорад, ки мегӯянд панҷшериҳо ҳамагӣ самарқандиасл ҳастанд?

-Бале, мо ҳамагӣ мардуми Панҷшер тоҷик ҳастем ва бо тоҷик будани худ ифтихори зиёд дорем ва пеши худ насабнома дорем, ки бобоҳои мо аз Самарқанд ба Панҷшер омадаанд. Ва Аҳмадшоҳи Масъуд ҳам аз Даҳбеди Самарқанд аст, бобобузургаш Зумуррадшоҳ аз он ҷо омада муқими Панҷшер гаштааст.

-Акнун бародар Абдулматин, биёед сӯҳбат бикунем аз вазъи кунунии Афғонистон, ки онро Шумо чӣ гуна арзёбӣ мекунед?

-Феълан вазъи Афғонистон ором нест, дар қисмати ҷануби кишварамон ноамнӣ аст, он ҷо мо мушкилот дорем. Мушкилоти мо бо Покистон аст. Ва Покистон мехоҳад, ки ҳамеша дар Афғонистон ҷангу ҷидол бошад. Покистон ҳамеша кӯшиш кардааст, ки Ватани моро ноором бисозад. Покистон намехоҳад, ки Афғонистон як давлати пешрафта ва воҳид бошад. Созмони истихборотии ин давлат ҳамеша кӯшидааст, ки вазъ дар кишвари мо ноором ва мудом дар оташи ҷанг бисӯзад. Сӣ сол аст, ки Покистон ба умури Афғонистон мудохилаи рӯйрост дорад. Дар қисмати ҷануби кишвари мо имрӯзҳо ҳам террору қатлу ғорати мардум идома дорад. Чанде пеш террористони покистонӣ дар ҷануб инфиҷори даҳшатнокеро содир карданд, ки бар асари он 50 тан аз мардуми бегуноҳи мулкӣ кушта ва 200 тани дигар захмӣ шуданд. Ҳама ҷаҳон медонад, ки Покистон дар умури Афғонистон дахолати рӯйи рост дорад

-Яъне Шумо мутақоид ҳастед, ки маҳз дахолати Покистон вазъи Афғонистонро ноором сохтааст?

-Бале, ва на фақат ман, кулли мардуми Афғонистон ҳамин гуна ақида доранд ва чуноне дар боло гуфтам дунё медонад, ки ин дасти сиёҳи созмони истихборотии Покистон мардуми моро сияҳпӯш кардааст. Ин як воқеъият аст, ки он ба ҳама аён аст:

Косаи чинӣ, ки садо мекунад,

Худ сифати хеш адо мекунад.

Аз Покистон моро мавриди таҳоҷум қарор медиҳанд ва бубинед лонаи Толибон ҳам дар он ҷост.

-Чаро давлати Афғонистон, Ҳомиди Карзай сари ин мавзӯъ бо ҳамтои покистонии худ Парвизи Мушарраф гуфтугӯ намекунад ё роҳбарияти кишвари Шумо таваҷҷӯҳи ҷомеъаи ҷаҳонӣ, сарони давлатҳои ғулро ба ҳалли ин қазия ҷалб намесозанд?

-Дахолати Покистон ба корҳои Афғонистон падидаи нав нест. Давлати Афғонистон дар замони ҳукумати устод Раббонӣ ва ҳам тайи ҳафт соли ахир хеле талошҳо кардааст то Покистонро аз мудохила ба корҳои мо боздоранд, вале онҳо ин ҳамаро нодида мегирад ва ҳамаро гӯл мезанад.

-Хуб, агар Амрико ва дигар абарқудратҳо медонанд, ки лонаи терроризм ва манбаъи ноамнии Афғонистон ин Покистон аст, чаро болои давлати Мушарраф фишор намеоранд аз он, ки ин қадар нирӯ ва маблағҳои ҳангуфтро барои таъмини амнияти Афғонистон сарф мекунанд?

-Аслан то соли 2001, то вуқӯъи ҳодисоти маълуми 11 сентябр Покистон наздиктарин шарики стротежии Амрико буд, баъди ин ҳодисот назари давлатмардони амрикоӣ дар қиболи Покистон то ҷое тағйир хӯрд. Бо Покистон гуфтугузори зиёд ҷараён гирифт, протоколе ҳам имзо шуд. Мушарраф як чиз мегӯяду созмони истихборотӣ кори дигар мекунад. Дар Покистон нирӯҳое ҳам ҳастанд, ки ба ҳеч кас тобеъ нестанд ва кори худро мекунанд.

-Ин Созмони истихборотии Покистон, ки Шумо мегӯед оё ба Мушарраф итоат намекунад?

-То ҷое ман медонам, дастгоҳи ҷосусии Покистон як созмони мустақил аст ва ҳарчанд расман тобеъи давлат бошад ҳам, вале камтар ба Президент гӯш мекунад ҳамчунон ки низомиён ва артиши Туркия ба ҳарфи Абдулло Гул, раиси ҷумҳури кишварашон гӯш намекунанд ва ҳатто дар бисёр маворид болои Президент фишор меоваранд.

-Мегӯянд, ки агар Аҳмадшоҳи Масъуд зинда мебуд, ҳеч гоҳ намегузошт дар хоки Афғонистон нируҳои низомии як давлати бегона мустақар бошанд ва ҳам як сабаби куштори ноҷавонмардонаи ӯ ҳамин буд, ки битавонанд озодона ба хоки Афғонистон ворид шаванд. Савол ин аст, ки чаро ёрони Масъуд ба ворид шудани нируҳои НАТО ба Афғонистон розӣ шуданд?

-Будани нируҳои НАТО дар Афғонистон дар ҳоли ҳозир, ки кишвари мо ба бозсозӣ эҳтиёҷ дорад, фикр мекунам зарур аст. Ин нируҳои низомӣ ба хоки кишвари мо ҳуҷум накардаанд, онҳо дар асоси маслиҳату машварати ҳама ақшори мавҷудаи кишвари мо ва дар асоси паймони байнамиллалии тарафайн вориди Афғонистон гаштаанд. Он чӣ дар мавриди устоди шаҳиру шаҳиди мо Масъуди азиз гуфтед ҳақиқат дорад. Масъуд сари танҳо давлат буд, миллат буд. Душманони дину миллати мо ӯро аз байн бурданд ва мо бояд ба қазои Илоҳӣ тан дода бошем.

-Тоҷикон дар ҳукумати Карзай чӣ мақому мансабҳо доранд?

-Тоҷикон қарнҳост, ки дар умури сиёсии Афғонистон нақши умда ва калидӣ доранд. Имрӯз ноиби аввали раиси ҷумҳури Афғонистон Аҳмад Зиё Масъуд, бародари Аҳмадшоҳи Масъуд, раиси Порлумони Афғонистон Муҳаммад Юнуси Қонунӣ, вазири умури дохила Зарораҳмади Муқбил, вазири умури хориҷа оқои Спанто ва вазири амнияти кишвари мо намояндагони миллати тоҷик ҳастанд. Зиёд волиҳои вилоёт ва фармондеҳони ҷузъу томҳои Артиши Афғонистон тоҷик ҳастанд.

-Шумо дар куҷо таҳсил кардаед?

-Банда хатмкардаи мактаби низомӣ ва Донишгоҳи Кобул ҳастам.

-Унвони генералиро кай дарёфт кардед?

-Дар соли 1996, ки сиву се сола будам рутбаи дагарвол(полковник)- ро доштам. Як рӯз Сарфармондеҳи Аълои Қувваҳои Мусаллаҳи Афғонистон, генерали артиш Аҳмадшоҳи Масъуд супориши низомие барои ман фармуданд, ки он амалиётро дар сатҳи баланд анҷом додам. Баъд аз он бо пешниҳоди Аҳмадшоҳ Масъуд раиси ҷумҳур, устод Раббонӣ барои ман унвони ҷенеролӣ доданд.

-Баъзе мегӯянд, ки Афғонистон дар замони ҳукмронии Толибон ором ва амнияти мардум хуб таъмин буд?

-Замони ҳукумронии Толибон куҷо Афғонистон ором буд, ҷангу қатлу куштор буд…

-Не, манзури ман он вилоятҳоест, ки Толибон зери тасарруф доштанд.

-Ҳукумати Толибон истибдодӣ ва истеъморӣ буд. Магар дар режими истеъморӣ метавон озод зистан ва андеша кардан. Ҳама ҷо тарсу ларз буд, ҳамаро даҳшт фаро гирифта буд. Шояд барои паштунҳо оромӣ буд, вале тоҷику узбакҳо, ҳазораву нуристониҳоро аз пояшон сарозер меовехтанд. Касе гуфтааст, ки замони ҳукумати толибон амният хуб таъмин буд, хато кардааст. Ҳатто моро рӯйрост таҳдид мекарданд, ки чун шумо тоҷик ҳастед, бояд дар Тоҷикистон зиндагӣ кунед, ҳазораҳо, ки шиъа ҳастанд, онҳоро мегуфтанд ба Ирон биравед, ба узбакҳо роҳи Узбакистонро нишон медоданд.

-Ҷенерол- соҳиб биёед аз ҷангу силоҳу куштор баргардем ба адабиёту фарҳанг. Ба ман пеш аз ба ин ҷо омадани Шумо гуфтанд, ки генерал Абдулматин як шахсияти фарҳангӣ аст. Ва ман мебинам, ки дар насаби шумо ҳатто вожаи Фарҳанг ҳаст. Шумо аз шуарои муосири тоҷик ашъори киро хондаед?

-Ман устод Қаноатро ба хусус "Масъуднома" - и ӯро чанд маротиба хондаам, ки эшон симои лашкаркаши бузургро мӯшикофона ва хеле хуб кушодаанд. Бо устод Қаноат шахсан шиносоӣ дорам. Дар Теҳрон бо ӯ як ҷо будам. Ӯ воқеан як донишманди бузурге ҳам ҳастанд. Ашъори Лоиқ Шералиро баъзан мехонам. Замони тифлӣ аз Мирзо Турсунзода ва Гулчеҳра Сулаймонӣ шеърҳои зиёде аз бар карда будам.

Мо чун тоҷик ҳастем ҳама шуарои тоҷикро дӯст медорем.

-Кадоме аз аҳзоби сиёсии Афғонистон қудратманд аст?

-Дар Афғонистон аҳзоби зиёде фаъолият дорад. Ҳизби Ҷабҳаи Муттаҳиди Миллӣ, ки дар раъси он устод Раббонӣ қарор дорад, хеле ҳизби қавӣ аст. Ин ҳизб бисёр шахсиятҳои маъруфи Афғонистонро, аз қабили устод Раббонӣ, Аҳмад Зиё Масъуд, собиқ вазири дифоъ, маршал Фаҳимхон, Юнуси Қонунӣ, Карим Халилӣ, Абдулрашиди Дустум, набераи шоҳи собиқ Зоҳиршоҳ Мустафо Зоҳир, Мазорӣ ва дигар ашхоси саршиносро дар суфуфи хеш гирд овардааст.

Ҳизби Абдураб Расули Сайёф, ҳизби исломии Ҳикматёр, ҳизби оқои Муҳаммади Муҳаққиқ, ҳизби Латифи Пидром ҳам хеле фаъоланд. Як ҳизби миллатгарои пуштуние бо номи "Афғон миллат" ҳам ҳаст.

-Оё ин рост аст, ки тоҷикони Тоҷикистон ҳангоми сафар ба Афғонистон аз қадрдонии зиёди бародарони тоҷики афғонии худ бархурдоранд?

-Воқеъан, ҳамин тавр аст, барои он ки ба ин мутақоид шавед, хоҳиш мекунам як бор ба Афғонистон сафар кунед, худатон бо чашми сар хоҳед дид, ки мо тоҷикони Афғонистон чӣ қадар зиёд шумо бародарони ҳамхунамонро дӯстдор ҳастем. Мо тоҷикон дар Афғонистон Худоро шукр беш аз 12 милиён нуфус дорем ва Тоҷикистонро ҳам ватани хеш медонем ва дӯст медорем. Ман ба бародарони тоҷикам, ки ба кишвари мо меоянд, то ҷое тавонистаам ёрӣ кардаам ва оянда низ ҳар мушкилоту проблем, ки Худое нахоста ин ҷо болояшон биёяд, агар огоҳ шавам, ҳатман ба додашон мерасам. Як чизи дигарро низ мехоҳам бигӯям, вақте моро афғон мегӯянд, ростӣ худамонро як навъ таҳқиршуда эҳсос мекунем.

Мо тоҷикем, хуросонием, на афғон!

-Шумо дар бораи тоҷик буданатон хеле самимӣ ва бо муҳаббат сухан мегӯед, чун фурсати муроҷиати бевосита ба пешвои тоҷикони ҷаҳон Эмомалӣ Раҳмон бароятон фароҳам омадааст, чӣ гуфтание доред?

- Эмомалӣ Раҳмон, раиси ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъан барои мо тоҷикони Афғонистон ҳам мисли як бародари бузург, як пешво ва як раис аст. Ӯро низ мо чун Аҳмадшоҳи бузург азизу гиромӣ медорем. Аз бародарам ҷаноби Раҳмон хоҳиш мекардам то марзҳоро комилан аз байн бубарад ва дарҳои бастаро барои тоҷикони ду соҳили рӯди Омӯ фарохтар бикушояд ва коре бикунад, ки мо як миллати бо ҳукми тақдир аз ҳам дур афтода ҳар вақт, ки бихоҳем ҳатто бе визо (рухсатнома) ба дидори ҳам расидагӣ бикунем. Барои мо шаҳрванди Ватанамон- Тоҷикистон буданро бидиҳанд. Мо бояд тиҷорат ва доду ситади молиро байни ҳам ривоҷ бидиҳем, зиёд ба меҳмонии ҳам биёем, то дӯстиву бародарии мо аз ин қавитар гардад. Барои Эмомалӣ Раҳмон, сарвари оқили мо ва барои ҳама аҳли Тоҷикистон дар арафаи Иди Истиқлоли Миллати Тоҷик сарбуландӣ ва сиҳатӣ мехоҳам. Ва агар насиби дидору сӯҳбат бо Ҷаноби Олӣ дар тақдири мо рафта бошад, ҳарфҳои дигаре ҳаст, ки он ҷо барояш хоҳам гуфт.

-Шумо кай нияти бозгашт ба Афғонистонро доред?

-Ман фардо ба Афғонистон меравам ва иншооллоҳ барои анҷоми коре ба зудӣ бозпас мегардам.

-Салому паёми аҳли "Миллат"-ро ба мардуми ҷасури Афғонистон бирасонед.

-Ба чашм, Худо нигаҳбони ин миллат бошад.



Сӯҳбаторо: Толибшоҳи САЙИДЗОДА
©2008 - 2024 "Миллат" - рӯзномаи ҷамъиятӣ сиёсии Тоҷикистон. All right reserved.

Нишонӣ: Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳри Душанбе, хиёбони С. Шерозӣ 16 ошёнаи 2
E-mail: info@millat.tj, millat@inbox.ru Tel: (+992)37-88-111-97