Ахиран дар баъзе расонаҳо ва шахсиятҳои вобаста ба ҳаракати аз ҷониби Шӯрои амнияти СММ мамуъ ва террористӣ эълоншудаи Толибон сару садо карда, ки гӯё Тоҷикистон дар умури дохилии Афғонистон мудохила намуда ва бояд ин мудохиларо қатъ кунад. Мавқеи Тоҷикистон нисбати қазияи Афғонистон бар асоси кадом усулҳои ҳуқуқии байналмилалӣ асос ёфтааст? Маншаи ин сару садо ва таблиғот чист? Чаро ин гурӯҳ нигарон ва саросема шудааст? Таҳдид ва чолишҳо аз ҷониби Афғонистон барои минтақа бо омадани толибон зиёд шудааст ё кам? Роҷеъ ба ин ва дигар масъалаҳои доғи Афғонистон суҳбати номзади илмҳои таърих, Раҳматкарими Давлат бо Қосимшо Искандаров, доктори илмҳои таърих, профессор, саркотиби илмии АМИТ, мудири Маркази мутолиоти Афғонистон пешкаш мешавад.
Гузашта аз ин, ҳеҷ гурӯҳ ва ё шахсе ягон далел ва санаде дар мавриди ин ки Тоҷикистон дар умури Афғонистон мудохила карда бошад, надорад. Зеро чунин чизе, яъне мудохилаи Тоҷикистон дар корҳои Афғонистон вуҷуд надорад ва ҳама гуна даъво дар ин бора беасос ва бебунёд мебошад. Тоҷикистон дар гузашта ҳам дар умури кишварҳои ҳамсоя аз ҷумла Афғонистон мудохила надошта ва феълан ҳам қасди мудохила дар корҳои дохилии кишвари ҳамсояро, ки бо ҳазорон риштаи таборӣ, фарҳангӣ, динӣ ва таърихӣ пайванд мебошад, надорад.
Дар тӯли замони истиқлолияти Ҷумҳурии Тоҷикистон Пешвои миллати тоҷик, Президенти Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамеша ҳамчун ҳомии манфиатҳои мардуми Афғонистони ҳамсоя аз минбарҳои баланди ҷаҳонӣ, аз ҷумла СММ баромад кардааст, ки таърих онро фаромӯш намекунад. Пешвои миллати тоҷик зимни мулоқот бо роҳбарони ҷаҳон, дар конфронсҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ ҳамеша ва ба таври хастагинопазир таъкид намудааст, ки мушкили Афғонистон роҳи ҳалли низомӣ надорад ва барои ҳалли мусолиматомез ва одилонаи қазияи Афғонистон даъват намудааст. Бояд гуфт, ки маҳз Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муътақид аст ва борҳо аз минбарҳои баланд гуфтааст, ки низои Афғонистон натиҷаи мудохилаи қувваҳои хориҷӣ мебошад. Яъне Сарвари давлати мо мухолифи қатъии мудохилаи хориҷӣ дар корҳо доихлии Афғонистон аст.
Изҳороти Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон зимни мулоқот бо вазири корҳои хориҷии Покистон М. Қурайшӣ ва суханронии эшон дар иҷлосияи 76-уми Маҷмаи умумии СММ аз 24 сентябри соли 2021 ношӣ аз нигаронияшон аз эҳтимоли оғози дубораи ҷанги дохилӣ дар Афғонистон дар заминаи маҳдудиятҳои ҷоринамудаи толибон нисбат ба занон, ақалиятҳои қавмӣ ва гуруҳҳои сиёсӣ мебошад. Шумо шоҳид ҳастед, ки бо вуҷуди тарсу ҳаросе, ки толибон ҷорӣ намудаанд, ҳазорон зану мард дар ҷодаҳои шаҳрҳои бузург барои ҳимояи ҳуқуқҳои худ тазоҳурот мекунанд. Ҳар рӯз мо шоҳиди инфиҷор ва ихтитоф ва одамрабоӣ ҳастем. Мардум аз хона ва маҳалли зисти доимии худ кӯчи иҷборӣ дода мешаванд, дунё шоҳид аст. Дар саросари дунё имрӯзҳо муҳоҷирони афғон дар пойтахтҳои бузурги олам муқобили толибон тазоҳурот доранд. Аз ҷониби дигар муқовимати мусаллаҳона дар дохили кишвар идома дорад.
Мавзегирии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон идомаи ҳамон сиёсати шаффоф, воқеӣ, якрӯ ва устувори ӯ дар давоми ин солҳо мебошад.
Ҳадафи изҳороти охири Пешвои миллат он аст, ки ҷомеаи байналмилалӣ мисли солҳои 90-ум асри гузашта дар баробари нақзи ҳуқуқи башар, ба хусус ҳуқуқи занон, сиёсти табъизи қавмӣ ва мазҳабӣ ва пуштибонӣ аз гуруҳҳои террористӣ бетарафиро ихтиёр накунад. Кишварҳои бузург, ки дар эҳё ва ба сари қудрат баргаштани толибон нақш доранд, аз толибон ҷиддан тақозо намоянд, ки ба ваъдаҳои худ дар мавриди ҳуқуқи башар ва сохтани ҳукумати фарогири ҳамашумул амал намояд, ки дар он манфиатҳои ҳамаи қавмҳо, гурӯҳҳои сиёсӣ ва занон риоя шуда бошад. Тоҷикистон як бор ҷанги дохилиро таҷриба намуда ва пайомадҳои талхи онро, аз ҷумла таъсири воқеаҳои Афғонистонро дар оғоз ва ташдиди ҷанги дохилии Тоҷикистон дар солҳои 1990 дар ёд дорад. Бинобар ин, мо намехоҳем, ки дубора ба ташаннуҷи авзоъ рӯ ба рӯ шавем ва он нооромиро дубора озмоиш кунем. Далели нигаронии мо ҳамин аст.
Бо вуҷуди ҳамаи ин, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ахиран дар мулоқот бо нахуствазири Покистон эълон намуданд, ки омодаанд музокира ва мулоқоти толибонро бо намояндагони қавмҳои дигар, аз ҷумла тоҷикон дар Душанбе ба мақсади поён додан ба ихтилофот ва ҳалли ниҳоии қазия мусоидат ва мизбонӣ намоянд. Дар куҷои ин мавзеъгирӣ шумо дахолатро мебинед?
Толибон даъво доранд, ки даҳ ҳазор нерӯи низомии вижаи худро дар марзи вилоятҳои Қундуз, Тахор ва Бадахшон ҷо ба ҷо намудаанд. Гарчанде толибон даҳ ҳазор нерӯи омӯзишдида ва муназзам, ки ба шимол бифиристад, надорад. Аммо толибон аз ҳисоби ҷангҷӯёни хориҷӣ қитъаҳои махсуси ба номи Умарӣ, Мансурӣ, Бадр ва Истишҳодӣ ташкил намудааст. Ин гуруҳҳо таҳдиди мустқим ба амнияти Осиёи Марказӣ ба шумор мераванд.Вале толибон ҳаргизмонеъи фаъолият ва рафтуомади озоди онҳо нашудаанд. Балки онҳоро паноҳ дода ва ба нафъи худ дар ҷангҳо истифода кардаанд. Инро метавон кӯшиши мудохила ва таъсиррасонӣ ба корҳои дохилии кишварҳои ҳамсоя унвон кард.
Гузашта аз он, агар Толибон Афғонистонро бори дигар ба пойгоҳи амн барои гуруҳҳои террористӣ табдил кунанд, ҳукумати онҳо дар инзивоъ қарор хоҳад гирифт ва эҳтимоли вокуниши ҷиддии низомии кишварҳои хориҷӣ вуҷуд дорад.