Баъди сари Устод Раббонӣ : Толибон ба Тоҷикистон хатар доранд. Мухолифон ва ҷонибдорон

(Анҷом)

Амрико омад, Толибон аз Афғонистон гум шуданд

Раҳматкарими Давлат, гардонандаи Мизи гирд:

Аз оқои Сайидумар Ҳусайнӣ хоҳиш мекунам, то баҳси моро идома бидиҳанд. Марҳамат.

Сайидумар Ҳусайнӣ, муовини аввали раиси ҲНИТ, вакили Маҷлиси намояндагон:

-Ба номи Худованди бузург. Қабл аз ҳама салом арз медорам ва сипос мегӯям ба дастандаркорони ин ҳамойиш, ки ба хотири Устоди бузургвор як чунин маҳфилеро ташкил кардаанд. Ин ҷо дар бораи Устод Раббонӣ ҳарфҳои хубе гуфта шуд, ки шояд мо аз он зиёд гуфта натавонем ва мо ҳатто худро сазовори он намебинем, ки шахсиятеро чун Устоди бузургвор муаррифӣ бикунем. Танҳо ҳамин, ки банда аз суханронии ҷаноби оқои Ориёнфар бисёр илҳом гирифтам ва андешаи ман ҳам қаблан ҳамин буд, ки аз замони зуҳури толибон ва баъдану то имрӯз кишвари Афғонистон аз ҷое дигар идора мешавад. Ва бо он ҳама нирӯ ва таҷрибаи бузурги ҷангӣ ва истеъдоди фавқулодаи сипаҳсолорие, ки шаҳид Масъуди бузург дошт, мо як рӯз шоҳид шудем, ки ӯ ҳам натавонист бар Толибон пирӯз шавад. Ҳатто ба самти шимол ақибнишинӣ кард, вале пешрафти толибро боздошт. Вале он нирӯи толиб, ки зиёд васфаш мекарданд ва қудратмандаш медонистанд аҷобат ин аст, ки ба муҷарради ворид шудани Амрико ва ҳампаймононаш ба хоки Афғонистон якбора он қудрат нест шуд, об шуд зери замин ё ба осмон парид. Пас, хулоса ин аст, ки толиб сохтаву парвардаи он қудратҳоест, ки мехоҳанд дар лаҳзаҳои барои худашон зарур, барои эҷоди нооромӣ ва аз байн бурдани суботи минтақа онро истифода бикунанд.

Мо барои ҳамлаи Толибон омодагӣ дорем?

Инро ҳам аз эҳтимол набояд дур гирифт, ки қудратҳои зӯргӯ мехоҳанд аз толиб барои эҷоди ноамнӣ дар кишварҳои минтақа истифода бикунанд. Аз ин рӯ кишварҳои Осиёи миёна бояд ин мавзӯъро ҷиддӣ бигиранд ва дар бораи шаклу шеваи бархӯрд бо ин хатарҳои эҳтимолӣ бояд барномаҳои мушаххас дошта бошанд. Мо аз шаҳодати Устод Раббонӣ хеле ғамгин ҳастем ва аз Худованд мехоҳем, он неъматеро, ки гирифтааст, барои мардуми Афғонистон ва ба хусус барои миллати тоҷик беҳтарашро ато фармояд.

Раҳматкарими Давлат:

Ташаккур аз Шумо бародар Ҳусайнӣ. Оқои Сайфуллоҳзода, Шумо суъоле доред? Бифармоед!

Ҳикматуллоҳ Сайфуллоҳзода, сардабири нашрияи "Наҷот" :

- Бале, ман як суол дорам ба ҷаноби оқои Ориёнфар, ки як гуна гузориши хубе карданд дар мавриди вазъи Афғонистон ва пурсиши ман ин аст, ки бо ҷониби дигар сари музокирот нишастани Устод Раббонӣ таҳмилӣ буд, ё воқеъияти имрӯзи Афғонистон ва чаро Устод Раббонӣ бо он хиради волое, ки доштанд, раҳбарии Шӯрои Олии Сулҳро пазируфтанд ва рафтан сари музокирот бо Толибон? Ин ниёз буд, ё он як амали таҳмилӣ буд? Ташаккур!

Раҳматкарими Давлат:

Хоҳиш мекунам аз устод Ориёнфар то ба суъоли ҷаноби Сайфуллоҳзода мушаххасан посух бигӯянд.    

Устод Раббонӣ назир надошт, беҳамто буд

Шамсулҳақи Ориёнфар:

- Вақте дар Афғонистон нирӯҳои дигаре омад, ягона ҳадафашон ҳамин буд, ки Устод Раббониро аз саҳнаи сиёсӣ дур бикунанд. Устод Раббонӣ мегуфтанд, ки давлати қонунӣ ҳаст, биёед бишинем, маслиҳату машварат кунем, аммо рафтанд дар Бонн ва тасмим гирифтанд ба таъсиси давлате, ки Устод Раббонӣ мақом надошта бошад ва то ҷое як замон ба ин ҳадафашон расиданд, чун Устод ҷисми зинда буд, ҷонибдоронаш ҳам зиёд буд, дар талош буд ва боз ҳам ниёз пеш омад ба ҳарфи Ӯ, ба кӯмаки Ӯ. Ва Устод Ҷабҳаи муттаҳидро сохт, вориди рақобат дар интихоботи парлумонӣ шуд ва билохира номзади ин Ҷабҳа раиси Маҷлиси намояндагон интихоб гардид. Ва ин қудрату нуфузи Устод Раббонӣ буд, ки он касеро, ки пеш андохт, ҳамон раиси Маҷлис шуд. Устод боз қудрати хешро ба намоиш гузошт ва дунё ҳам дид, ки бо Устод ҳарчӣ қадар муқобала бикунанд, Ӯ бештар нирӯ мегирад ва муқовимат нишон медиҳад. Аз ин рӯ кӯшиш карданд, ки Устодро ба худ наздик бисозанд. Асли дигар ин буд, ки вақте Шӯрои Сулҳро сохтанд, аз ҳама аҳзоби ҷиҳодӣ ва ҳама ақвом дар Афғонистон касе дигар ҳамсону ҳамтои Устод пайдо накарданд, ки ин Шӯроро раҳбарӣ бикунад, Сибғатулло Муҷаддадӣ даъво дошт, ки раис шавад, аммо ҳама ба ӯ муқобил буд. Ва ногузир Устод Раббониро раҳбар таъин карданд. Устод Раббонӣ худаш ҳам як навъ боварманд буд, ки метавонад дар ин симат барои мардуми Афғонистон, барои оромиши кишвараш як коре бикунад.

Ҳузури Устод Раббонӣ ҳукумати Карзайро машрӯъият мебахшид

Ва шаҳодаташ ҳам ба ҳамин хотир буд, ки Ӯ раҳбарии ин Шӯроро пазируфт. Ва ҳама дар дохили Афғонистон ва ҳатто толибони дохилӣ Устодро бовар мекарданд, ба ҳарфаш гӯш доштанд ва Ӯ мардуми Афғонистонро муттаҳид сохта буд. Он толибоне, ки дар хориҷи Афғонистон ҳастанд, онҳо барномаи худ ва роҳбарони худро дар ҳамон берун доранд. Ва барои Карзай ҳам ҳузури Устод Раббонӣ дар саҳнаи сиёсат як навъ машрӯъият буд. Хостанд ин машрӯъиятро аз Карзай бигиранд ва агар сулҳ шавад, он барномаву нақшаҳое, ки қудратҳои зӯргӯ доранд, амалӣ намешаванд. Устод Раббонӣ бовараш ин буд, ки дар Афғонистон ҳеч коре бо ҷанг ба анҷом намерасад, аз ин рӯ мехост то як кори хайре анҷом дода бошад. Баъзе дӯстон аз мо мепурсанд, ки шумо то чӣ вақт ҷанг мекунед? Мо аз ҷанг безор шудаем. Ва Устод Раббонӣ ҳам аз ҷанг безор шуда буд ва сулҳ мехост. Ҳама дунё ҷангашро дар Афғонистон мекунад, Шуравӣ омад ҷангашро дар Афғонистон кард, Амрико ва НАТО ҳам ҷангашонро дар Афғонистон мекунанд, самолётҳои бепилоташонро дар хоки Афғонистон озмоиш мекунанд. Афғонистон маркази татбиқоту озмоиши ҳар навъи силоҳ шудааст. Ва Устод дар кори сулҳ муваффақ ҳам буд, аз ҳамин хотир Ӯро аз байн бурданд.

Террор асосан зодаи ғарб аст

Раҳматкарими Давлат:

Саломат бошед. Ҳоло биёед оқои Меҳмоншоҳ Шарифзодаро бишнавем . Бифармоед.

Меҳмоншоҳ Шарифзода,таҳлилгари масоили сиёсӣ ва иҷтимоӣ:

- Дар минтақае, ки мо зиндагӣ дорем, дар ҳақиқат таърихи нав шакл гирифта истодааст ва имрӯз мебинем, ки он арзишҳои демократӣ ва либералиро, ки хостанд дар Афғонистон паҳн кунанд, натавонистанд ва ба мушкил мувоҷеҳ шуданд. На мушкилоти мардуми Ироқ ҳал шуд, не мушкили Афғонистон. Имрӯз мебинем, ки арзишҳои демократӣ- либералӣ дархӯри мардум нестанд ва дунё ба арзишҳои нав ниёз дорад. Вақте дар охири асри ХХ Афғонистон ба нуктаи бархӯрди ду абарқудрати ҷаҳонӣ Иттиҳоди Шуравӣ ва Амрико табдил ёфт, арзиши наве бо номи террор эҷод шуд, ки аслан сохтаи Ғарб буд. Толибону Ал- қойидаву муҷоҳиддин ин ҳама сохтаи ҳамон абарқудратҳост. Террор асосан зодаи Ғарб аст. Медонед, ки барои чӣ шахсиятҳоро мекушанд? Барои он ки онҳо мисли як девор ҳастанд дар роҳи паҳншавии андешаву арзишҳои ғайр. Ва он қудратҳои зӯргӯ ва нирӯҳои дигар ҳам медонанд, ки танҳо дар сурати аз байн бурдани ин шахсиятҳо онҳо метавонанд ба мақсадҳои хеш бирасанд. Аз ҳамин хотир буд, ки Аҳмадшоҳи Масъуд ва як идда шахсиятҳои дигари саршиноси Афғонистон ва ҳамин чанде пеш Устод Раббониро террор карданд. Дар пушти шиорҳои бунёди ҷомеъаи демократӣ Ғарб дунболи манофеъи хеш мегардад ва мехоҳад хостаҳои худро пиёда кунад. Ана аз ҳамин хотир шахсиятҳои калидии Афғонистонро, ки дар муқобили амалӣ шудани хостаҳои ғарбиён мисли як девор меистанд, яке пайи дигаре аз байн мебаранд. Бояд кӯшиш кард, ки падидаи Толибон ва нуфуз ёфтани онҳо густариш наёбад. Ва ман ба ҳамин боварам, ки Толибон ҳеч гоҳ пирӯз намешаванд, зеро онҳо дар пайи амалӣ сохтани арзишҳои бегона ва дар такя бо аҷнабиён арзи ҳастӣ доранд.

ҷанги афғонҳо ба хотири сулҳ аст

Раҳматкарими Давлат:

Акнун аз устод Холиқназарзода хоҳиш мекунам, то сӯҳбат бикунанд.

Худоёбердӣ Холиқназарзода, вазири собиқи умури хориҷаи Тоҷикистон:

- Ман як- ду сухан дар мавриди гуфтаҳои Рашидҷон (Рашид Ғанӣ Абдулло. Шарҳи "Миллат") мехостам бигӯям. Дар баъзе масоил ман назари мухолиф дорам. Аввал ин ки Устод Раббонӣ тавре ман шоҳид будам аз соли 1992 то соли 2011, то ба шаҳодат расиданашон як шахсияти хеле бузург ва таъсиргузор буд. Ӯ шахсияте буд, ки ҳама Ӯро эътироф ва эҳтиром мекарданд. Он чӣ, ки ин ҷо Рашид Ғанӣ Абдулло гуфтанд, ки дар соли 1996 нафарони шаҳид Масъуд ва Устод Раббонӣ бо ҳам мулоқот намекарданд, ин як нофаҳмие буд, ки миёни ин ду шахсияти бузург ҳамон вақт рух дода буд ва ин гуна нофаҳмиҳо дар ҳама ҷабаҳот ва дар ҳама давру замон рӯй медиҳад. Баъди мулоқоти Хусдеҳ шаҳид Масъуд мулоқоти моро бо тамоми қумондонҳои Ҷабҳаи шимол баргузор намуд ва он ҷо ҳамаи эшон гуфтанд, ки Устод Раббониро ҳамчун роҳбари ҷиҳод, сарвари хеш медонанд ва эҳтироми он кас пеши онҳо ҷойгоҳи баланд дорад. Устод Раббонӣ дар масоили низомӣ зиёд дахолат намекард, Ӯ як шахсияти сиёсӣ ва сулҳофар буд. Ӯ як сиёсатмадори тавоно ва донишманди мулоҳизакор буд. Маълум аст, ки ҳеч сиёсатмадори оқил дар ҷабҳаи ҷанг қарор намегирад ва ҷангро камтар хуш доранд. Ва шиори афғонҳо ҳамеша як аст: Мо ҷанг мекунем ба хотири сулҳ. Он чӣ, ки мо баргирифта аз андешаҳои таҳлилгарони пасошуравӣ дар бораи Афғонистон сӯҳбат мекунем, ба куллӣ аз тафаккури мардуми Афғонистон фарқ дорад. Назарсанҷиву андешарониҳои мо аз сиёсату сиёсатмадорони Афғонистон хеде тафовут дорад. Онҳо дар масоилу мушкилоти хеш диди дигар доранд. Ба хотир биёред баҳори соли 2001- ро, ки Толибон ба сарҳадоти Шуравии собиқ омада буданд. Қундуз ва Мазори шарифро тасарруф намуда буданд. Ва Аҳмадшоҳи Масъуд дар ҳамон лаҳзаи сарнавиштсоз ва хеле сангин гуфта буд, ки агар дар Афғонистон ба андозаи ҳамин каполам (калапӯш) замин бимонад, ман бо Толибон меҷангам. Ин далели бузургӣ ва ватандӯстии Масъуд буд. Агар Худое нахоста ин Толибон сари қудрат биёянд, бо тоҷикон чӣ корҳое намекунанд. Ба хотир биёред ин Толибон дар соли 2001 бо узбакҳо чӣ кор карданд. Қатли омм карданд онҳоро. Чун Дустум гурехт ва Малик гурехт, узбакҳо бесоҳиб монданд ва Толибон онҳоро гирифтанду таги хок карданд. Тоҷикон, ки Масъудро доштанду дигар қумондонони шинохтаи тоҷик буданд, мубориза карданд ва Толибон натавонистанд ва ҳам андеша карданд аз куштори тоҷикон. Ин корҳо набояд такрор шаванд, дигар роҳ додан даркор нест. Мо ҳақ ва иҷозаи нобуд кардани миллату ҳаммиллатонамонро надорем.

Рашид Ғанӣ Абдулло:

- Шумо ҳамчун шаҳрванди Тоҷикистон мегӯед, ки бояд дахолат кард?

Худойбердӣ Холиқназарзода:

- Бале, ин назари шахсии ман аст, ҳамчун як тоҷик ва таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки Толибон агар рӯи қудрат биёянд, ҳатман ҷабру зулми зиёде болои миллати мо меоранд. Онҳо дар тафаккури шадиди феодалӣ- қабилавӣ гирифторанд, бо онҳо намешавад аз сулҳу мусолиҳа сӯҳбат кардан.

Рашид Ғанӣ Абдулло:

- Андеша кардан даркор, ки агар Толибон сари қудрат биёянд, бо мо чӣ ҳоҳанд кард?!

Худойбердӣ Холиқназарзода:

- Мо ҳам бояд коре бикунем, ки онҳо ҳеч гоҳ ба сари қудрат наоянд. Ва ҳеч гоҳ Толибон дигар ба қудрат нахоҳанд омад.

Раҳматкарими Давлат:

Ман фикр мекунам, аз ин дида дигар фоҷеае мудҳиштар нест, ки ҳамватанони мо, ҳамқавмону ҳамзабонони моро мекушанд, чеҳраҳои саршиноси тоҷикро террор мекунанд.

Давлати Усмон:

- Ин ҷо ду фикри мутаззод садо дод. Он чӣ ки оқои Рашид мегӯяд, дуруст аст. Агар ба корҳои дохилии Афғонистон мо дахолати зиёдтар кунем, ҳамон оташи ҷангу ноамниро ба ҳамин ҷо мекашем. Ин ҷо ягон шакку шубҳа нест. Аммо мо метавонем бо мавзеъгириҳои сиёсиамон ва бо роҳҳои дигар аз тоҷикону узбакҳову ҳазораҳову дигар ақвоми Афғонистон ҳимоят кунем. Мо он ҷангеро, ки намехоҳем, бо ин мавзеъгирии шадидамон ин ҷо кашида меорем. Аз ин хотир нуқтаи назари оқои Рашид дуруст аст. Мо метавонем, ки миёнҷӣ шавем. Мулоқоти мо бо мулло Умар, роҳбари Толибон аз касе пӯшида нест. Вақте дар Шиндан тайёраи моро, ки устоди марҳум Нурӣ ҳам бо мо буд, пойин карданд ва назди мулло Умар ба Қандаҳор бурданд, дар дохили мошини мулло Умар устод Нурӣ хеле бомулоҳиза ба ӯ фаҳмонд, ки қазияи Афғонистон бо роҳи ҷанг ҳал намешавад. Устод Нурӣ ба мулло Умар гуфт, ки Мулло- соҳиб, Устод Раббонӣ кофир аст, Масъуд кофир аст, Ҳикматёру Сайёф кофиранд? Не, инҳо ҳама мусалмонанд, роҳбарони ҷиҳодии шумо ҳастанд. Шумо дар авҷи қудрат ҳастед, биёед мо ва оқои Давлат Усмон миёнҷӣ мешавем ва сулҳ бикунед. Мулло Умар калашниковро нишон дода гуфт: «Нурӣ- соҳиб, дар Афғонистон қазияро ана ҳамин ҳал мекунад». Ин тафаккури афғонӣ аст.

Раҳматкарими Давлат:

Дуруст аст, ки ин тафаккури афғонӣ аст, вале ман ҳеч мудохилаи Тоҷикистонро дар умури сиёсии Афғонистон намебинам. Ҳеч гуна мудохила нест ва аслан ҳатто мудохилаи созанда ҳам нест. Қаблан буд. Дар замони муқовимат мудохила буд, ки мегирифтанд аз ин ҷо соляркаву рӯғани трактору мошинҳоро барои тонкҳои Шуравӣ мефиристоданд.

Ин ҷо оқои Абдуллоҳи Муҳаққиқ ҳузур доранд. Хоҳиш мекунам назари худро сари мавзӯъи баҳси мо бигӯед.

Толибон давлати исломии Бухоро сохтан мехоҳанд

Абдуллоҳи Муҳаққиқ, коршиноси масоили динӣ:

Бисмиллоҳир- раҳмонир- раҳим.

Ин ҷо чанд омили дигар ҳам ба ҷуз Толибон ҳаст, ки ба амнияти Тоҷикистон ва минтақа хатар дорад. Гурӯҳҳои тундраву ифротие ҳастанд, ки ин интиҳориҳоро омода мекунанд, аз ҷумла Толибон ҳам чунин афроди интиҳорӣ доранд. Ин меъёри худкафонӣ аз Ислом нест, ин аъмол барои Ислом бегона аст. Чуноне ин ҷо бародар Меҳмоншоҳ зикр намуд, худкафонӣ ва интиҳорӣ ин фарҳанги ғарбӣ аст. Имрӯз дар манотиқи марзии Афғонистону Покистон ҳама гурӯҳҳои тундрав, аз ҷумла Толибон, Ансоруллоҳ, Ҳизбуттаҳрир ва Салафия бо ҳам омадаанд. Ин ҳаракатҳои тундрави динӣ се зина доранд; даъватӣ, такфирӣ ва интиҳорӣ. Вазифаи уламои исломии Тоҷикистон имрӯз бояд иборат аз он бошад, ки роҳи ба ин гурӯҳҳои ифротӣ ворид шудани ҷавонони тоҷикро бубанданд. Намояндагони ин гурӯҳҳои ифротӣ дар тамоми кишварҳои минтақа ва ҳатто Аврупову Русия ҳам ҳастанд ва фаъолияти хешро ошкору пинҳон пеш мебаранд. Бубинед, Салафия, Ал- қойида ва Ҳизбуттаҳрир дар Осиёи марказӣ манъ карда шудаанд, вале дар Англия ва Украина озод фаъолият мекунанд ва дар Малайзиё конфронси байнулмилалӣ баргузор мекунанд. Вазифаи донишмандони улуми динӣ ва дунявии мо бояд ин бошад, ки аҳдофу мақсадҳои гурӯҳҳои тундрави диниро, аз ҷумла Толибонро хуб биомӯзанд ва аз хатароти он барои мардум бигӯянд. Он тундгароён барои дин гӯё худро метарконанд, вале мақсаду ҳадафҳояшон дигар аст. Толибон Тоҷикистонро ҳамчун давлат эътироф надоранд, мақсади онҳо таъсиси давлати исломии Бухоро аст. Устод Раббониро ҳам ҳадафмандона ва дониста террор карданд. Ин мубоҳисаи мо маънии онро надорад, ки мо ба корҳои дохилии Афғонистон дахолат мекарда бошем ё мехоҳем Толибонро ин ҷо биёрем. Мақсади мо ин аст, ки бояд бидонем, ки аз амнияти Афғонистон, аз кадом гурӯҳу чӣ шахсиятҳое дар сари қудрати ин кишвар будан тақдири Тоҷикистон сахт бастагӣ дорад. Он чӣ ин ҷо гуфтанд, ки тафаккури мардуми Афғонистон, тафаккури калашниковӣ аст, ин хатои маҳз аст. Мардуми Афғонистон хостори сулҳанд, вале сулҳ карданашон намемонанд. Ин бархӯрди тамаддунҳо як ибораи сохта, як чизи бофтаву дурӯғ аст, барои шикастани рӯҳи озодихоҳии мардуми мусалмон, аз ҷумла мусалмонони Афғонистон.

Толибон се гурӯҳанд

Раҳматкарими Давлат:

Ин ҷо устод Комёб Ҷалилов мехоҳанд чанд сухане бигӯянд. Марҳамат.

Комёб Ҷалилов, коршиноси масоили иҷтимоъӣ:

-Вақте дар бораи авзоъи минтақа мегӯем, бояд як чизро ба назари эътибор бигирем, ки муҳит нақши муҳим дорад. Муҳити имрӯзии минтақа ҳамин гуна аст, ки қудратҳои бузурги ҷаҳонӣ вориди бозӣ шудаанд. Имрӯз сиёсати кишварҳои минтақаро қудратҳои бузурги ҷаҳонӣ зери назорати худ доранд. Вақте мо дар бораи Толибон мегӯем бояд муҳитеро пеши рӯ биёрем, ки чӣ гуна, дар кадом шароит ва бо кумаки кадом қудратҳо онҳо рӯи кор оварда шуданд. Ин Толибони имрӯзӣ аз Толибони аввал ба куллӣ фарқ доранд.

Вазъияти ҳамонвақтаи Афғонистон ба гунае буд, ки он ба сулҳу субот сахт ниёз дошт ва қудратҳои манфиатҷӯ Толибонро ҳамчун нирӯи сулҳхоҳ ва муттаҳидкунандаи ақвоми ин кишвар дар асоси арзишҳои исломӣ муаррифӣ карданд. Толибони имрӯза хоҷаҳои алоҳида доранд ва онҳо ба се гурӯҳ тақсим шудаанд. Толибон дигар наметавонанд ё ҳам намехоҳанд бо роҳи зӯрӣ ба қудрат бирасанд. Ва шояд дар ягон вилояти Афғонистон онҳо бо зӯри силоҳ битавонанд қудратро ба даст бигиранд. Парокандагии Толибон барои хоҷагони онҳо лозим аст, то битавонанд, онҳоро барои пиёда кардани манофеъи хеш истифода бикунанд.

Раҳматкарими Давлат:

Ташаккур устод, акнун Зафари Сӯфиро мешунавем.

Зафари Сӯфӣ, сардабири рӯзномаи "Озодагон"

- Ростӣ, ман намедонам, мо мехоҳем ин ҷо вазъияти Афғонистонро баррасӣ бикунем ё хатари гурӯҳҳои ифротиро ба амнияти Тоҷикистон?! Ончуноне ин ҷо устод Рашид Ғанӣ Абдулло гуфтанд, агар Толибон ба қудрат биёянд, чӣ хоҳад шуд ва чӣ пайёмаду таъсире ба низоми давлатдории мо хоҳад дошт. Ин ҷо гуфтанд, ки Толибон ба амнияти минтақа ва кишвари мо хатар доранд. Бояд мушаххас шавад, ки он хатарот кадомҳоянд.

Нодон сабуктар пазирад фиреб

Раҳматкарими Давлат:

Устод Ҷамолиддини Сайидзода мехоҳанд сӯҳбат бикунанд. Бифармоед!

Ҷамолиддин Сайидзода, донишманди тоҷик

- Ман ин ҷо дарк кардам, ки мо ё барои баҳс омода нестем ё тафаккури тоҷикиву ориёие надорем, ки ба умқи масъала сарфаҳм биравем. Фирдавсӣ мегӯяд, ки:

Зи озу фузулӣ як сӯ шавем,

Ба нодонии хеш хуфта шавем.

Яъне иқрор шавем, ки нодонем. Дар ин ҷо ҳама гап мезанем, вале андешаву тафаккурамон ҳамон андешаи коммунистии солҳои 90- ум аст. Фаромӯш кардаем, ки дар соли 2011 зиндагӣ дорем. Ва баъзе касоне ин ҷо сӯҳбат карданд, шояд надонистанд, ки ин ҷо ҳадаф чист. Ин ҷо ҳама тутивор такрор кардем, ки омили беруна мавҷуд аст ва моро ҷанг андохтанд. Ин маълум аст. Эроншоҳи Абдулхайр дар "Баҳманнома", ки нахустин китоби дар пайравии "Шоҳнома" эҷод шуда мебошад, мегӯяд, ки:

Чунин гуфт дастури бофарру зеб,

Ки нодон сабуктар пазирад фиреб.

Чаро ин ҳама ноамниву бесуботиву ҷидол дар Афғонистони ҳамҷавору ҳамзабону ҳамдини мо мегузарад? Мо нуктаи калидиро наёфтаем, ҳама гапро мегӯем, вале ҳарфи асосиро намегӯем. Вале бояд мо ин ҷо аз он хусус бигӯем, ки чаро чунин шуда ва чӣ бояд кард? Ман сиёсатмадор нестам, вале ҳаминро медонам, ки барои дарёфту ҳалли қазия дониш ва тавони мо камӣ мекунад:

Чист дониш, эй зи худ бегонае,

Достоне, қиссае, афсонае.

ҳазор китоб бояд хонд!

Мо таърихро намедонем, таърихи ақвоми Афғонистон ва минтақаро намедонем, мутолиа надорем. Барои ба дарки масъала расидан, бояд ҳазор китоб хонд.

Носири Хусрав мегӯяд:

Куҷо бошад маҳал озодагонро дар чунин вақте,

Ки ба ҳар тахтеву гоҳе нишаста миру мавлое.

Ё худ, ҷои дигар ин ҳакими бузург мефармояд:

Оқилонро дар ҷаҳон ҷое намонд,

Ҷуз дар кӯҳсорҳои Шомиход.

Ва тоҷик, ки оқил буд, донишвар буд, озодихоҳ буд, ӯро ронданд ва дар кӯҳсорон ҷо гирифт. Ин ҷо омили асосӣ ва ҳама гап сари қудрат аст ва ба қавли Муҳаммади Ҳиҷозӣ "ҳаркӣ зӯр аст, ҳарчӣ бихоҳад, бикунад."

Раҳматкарими Давлат:

Ташаккур устод! Ҳадафи мо матраҳ кардани масъала аст, ки воқеъан то куҷо мизони хатар вуҷуд дорад. Агар хатаре ба мо, барои мардуми минтақа таҳдид надорад ва ҳарфи Рашид Ғанӣ рост бошад, ки толибон ҳеч хатаре надоранд, аҷаб хубе, вале агар хатар ҳаст, пас бояд дар ростои он чӣ кор бикунем?! Оқои Давлати Усмон, шумо чизе гуфтан мехоҳед?

Кӣ ҷавонмардӣ кард, баъд маълум мешавад

Ҷамолиддин Сайидзода:

- Маъзарат мехоҳам бародар Давлати Усмон, ман фақат як нуктаро илова кардан мехоҳам ва он аст, ки ин хатар садҳо, ҳазор сол боз вуҷуд дорад, аммо чӣ метавон кард, ана ин аст, асли масъала. Хуб, акнун ҳарфатонро бигӯед.

Давлати Усмон:

- Саволгузории Раҳматкарим дуруст аст. Ин ҷо аз сулҳ гуфтанд, ман мехоҳам бигӯям, ки дар сулҳи тоҷикон кӣ ва ё кадом ҷониб зиёд ҷавонмардӣ ва аз худгузаштагӣ кард, инро шояд баъди сари мо таърих ҳукм мекунад. Имрӯз мутаассифона ҳамон гуна гурӯҳе, ки ба хотири сулҳ аз ҳаққи худ бигзарад, пайдо нашудааст. Агарчанде ин ҷо ҳам ишора шуд, ки аз ҳар гурӯҳи размандаи афғонӣ, ки бипурсӣ, барои чӣ ҷанг мекунед, мегӯянд, ки ба хотири сулҳ.

Раҳматкарими Давлат:

Чӣ гуна ҳеч гурӯҳе аз ҳаққи худ нагузашт, ки Устод Раббонӣ аз қудрат гузашт?!

Омадем ва мағлубиятро тан додем

Давлати Усмон:

- Бародарҷон, мову шумо аз берун чунин мегӯем, дар дохил сари ин масъала андеша тамоман дигар аст. Аз худ гузаштан ин аст, ки меоӣ ва мисли оппозитсияи тоҷик халъи силоҳ мешавӣ. Меоӣ ва қудратро мегузорӣ. Ба хотири дигар ҳадафҳо, ба қавле мағлубиятро тан медиҳӣ. Он марзеро, ки дар миёнаш обу оташ аст, онро бояд дуруст дарк кунем, яъне мо бояд он омилҳои дохилиро, ки дар кишварамон бесуботиро ба амал меорад, онҳоро бартараф кунем, адолатро дар ҷомеъа барқарор намоем, манофеъи тамоми манотиқи кишварро дар мадди назар бигирем, кӯшиши мардумӣ кардани давлатро бикунем, марзҳоямонро мустаҳкам намоем.

Агар ин корҳоро анҷом бидиҳем, оташи ҷанги Афғонистон ба ин сӯ намеояд.

Раҳматкарими Давлат:

Ташаккур, бифармоед оқои Рашид Ғанӣ Абдулло.

Рашид Ғанӣ Абдулло:

- Модоме ки моро ин ҷо даъват кардед, гапи моро, назари моро эҳтиром кунед. Ин истеҳзо чӣ маънӣ дорад?

Раҳматкарими Давлат:

Маъзарат мехоҳам, ҳадафи мо истеҳзо нест.

Ҳикматуллоҳи Сайфуллоҳзода:

- Якеро толибӣ кардеду дигареро зидди толиб мегӯед.

Рашид Ғанӣ Абдулло:

- Ин хел шуданаш мумкин нест, ки ҳама мисли худатон фикр кунаду гап занад. Ин хел нашавед.

Аз гапи гуфта набояд шарм кард

Раҳматкарими Давлат:

Ман бояд фикрҳоро ангеза диҳам, то ҳарфҳо берун биоянд. Ин баҳси расонаӣ аст, ин конфронс ё ҷаласаи илмӣ нест, ҳамаи ин ба сурати комил дар рӯзнома нашр мешавад.Ҳадафи ман доир шудани баҳс аст. Тамом.

Рашид Ғанӣ Абдулло:

- Ангеза додани фикрҳо ин хел намешавад, мо шуморо эҳтиром карда ин ҷо омадем, шумо ҳам моро эҳтиром кунед.

Сайфулло Сафаров:

- Ин ҷо шумо раисед, раисӣ кардан журналист будан нест.

Раҳматкарими Давлат:

Ман маъзарат мехоҳам, агар ба Шумо сахт расида бошад. Вале одам бояд аз сухани гуфтааш шарм надорад. Гапро гуфтед, чаро агар бароятон бигӯянд, ки чунин гуфтед, малол мешавед?! Дигар ин ки ман раис нестам, ин ҷаласа нест, ин баҳси матбуотӣ аст ва ман ин ҷо маҳз журналистам. Ман бояд коре бикунам, ки баҳс ба вуҷуд биояд.

Рашид Ғанӣ Абдулло:

- Он андешаи ман буд, фикри ман сари ин масъала чунин аст. Ва шумо набояд чунин мекардед.

Раҳматкарими Давлат:

Саломат бошед. Ман ҳеч коре хилоф накардаам. Вале бо вуҷуди ин ду бор маъзатар хостам, бори севвум инро намекунам. Бифармоед оқои Меҳмоншоҳ.

Устод Раббонӣ марди хушбахт буд

Меҳмоншоҳ Шарифзода:

- Ман ба Рашид Ғанӣ Абдулло гуфтан мехоҳам, ки он вазъе, ки тоҷикони Афғонистон доранд ва шахсиятҳои шинохтаи тоҷик он ҷо кушта мешаванд, ин таҳқири миллати тоҷик аст. Ва гуфтаи баъзе бародарон ҳам ин ҷо мисли таҳқир аст, масъала хеле масъалаи ҷиддӣ аст Ба дарки масъала бояд расид. Суханони шумо, Раҳматкарим, таҳқир набуданд, бештар суханони он тараф таҳқир буданд. Дуруст аст, ки мо давлати мустақилем ва Афғонистон ҳам як кишвари мустақил аст. Вале вақте он ҷо ҳамқавмони моро мекушанд, ҳамзабонони моро нест мекунанд, дар ин ҷо нишаставу пуштибонӣ аз Толибон кардан, ки худи онҳо як фоҷеъа ва бадбахтиву наҳс ҳастанд, ин бешак таҳқири мардуми тоҷик аст. Гуфтушунид бо Толибон ҳам як таҳқири дигари миллати мост. Ин ҷо Устод Раббониро ҷаноби Рашид Ғанӣ Абдулло шахсияти фоҷеавӣ гуфтанд. Ин комилан хатост. Фоҷеа Толибон ҳастанд, ки мусибати сахтеро болои мардуми Афғонистон оварданд. Устод Раббонӣ марди хушбахт буд. Ва бозгашташ ҳам ба сӯи Худо хушбахтона буд. Зиндагиаш ҳам барои мо тоҷикон бойиси ифтихор буд, маргаш ҳам сари моро баландтар кард. Устод аз қудрат гузашт ва қудратеро, ки чил сол барои ба даст оварданаш талошу мубориза карда буд, ба хотири сулҳу оромӣ осон ба Карзай тақдим кард. Фоҷеъа Устод Раббонӣ нест, шахсиятҳои фоҷеавӣ дигаранд, ки медонед.

ҳар тоҷике, ки даъвои қудрат кард, кушта мешавад

Раҳматкарими Давлат:

Ташаккур аз донишманди фарҳехта Меҳмоншоҳ. Устод Маҳмадуллоҳи Лутфуллоҳ дар ҷамъи мо ҳузур доранд, ки солҳои зиёд дар Афғонистон буданд, соҳиби эҳтиром ҳастанд дар ҳарду кишвар ва аз ибтидои баҳси мо таҳаммул карда ва моро гӯш доранд. Биёед акнун эшонро бишнавем.

Маҳмадуллоҳи Лутфуллоҳ, академик

- Ташаккур арз мекунам ба ҳамаи шумо. Ин ҷо дар бораи тафаккури афғонӣ гуфтанд. Ҳеч афғоне бе силоҳ хоб намеравад. Пеш аз хоб силоҳашро тоза мекунад ва бо он хоб меравад. Ӯ бо силоҳ таваллуд шудаву силоҳ дар бар мемирад. Аммо воқеъияти Афғонистон чизи дигар аст. Ва куштори ғайриафғонҳо даҳ солу бист сол не, аз рӯзе, ки Хуросонро Афғонистон карданд, оғоз шуд. Ва шахсиятҳои бедори паштунҳоро ҳам мекушанд. Магар шумо нашунидаед, ки Тоҳири Бадахшӣ чӣ гуна шахсияте буд. Ӯ шоир, файласуф, донишманди бузург ва сарвари Ҳизби заҳматкашони Афғонистон буд. Ин гуна шахсиятҳо дар миёни тоҷикон кам пайдо мешаванд, ҳарчанд модари Тоҳири Бадахшӣ паштун буд. Ҳафизулло Амин ҳамин гуна шахсияти бузургро дар идораи шаҳрдории Кобул, ки бародараш Асадулло Амин шаҳрдор буд, ба қатл расонид. Коваи Ҳиротӣ, Башири Бағлонӣ, Халили Рустоӣ ва дигар шахсиятҳои шинохта ҳама кушта шуданд. Ва ниҳоят Устод Раббонӣ ҳам кушта шуд. Бабрак Кормал ҳам тоҷик буд. Тарҷумаи ҳолаш, ки бо дасти худаш навиштааст, дар дасти ман ҳаст. Он ҷо миллаташро тоҷик зикр кардааст. Дар Афғонистон фақат паштун бояд раиси давлат бошад, дигар миллатҳоро намехоҳанд, ки раис шавад. Барои ҳамин ҳар тоҷике, ки ба қудрат расид ё ин даъворо кард, мекушанд. Ман ҳафт сол дар Афғонистон ба ҳайси мушовири вазири маорифи ин кишвар фаъолият кардам. Ман ҳар вақте дар бораи як фоҷеаи дар Афғонистон рух дода хабаре мехонам ё мешунавам, хун мегирям. Ман шоҳиди қатлу террори зиёд шахсиятҳо ба шумули тоҷику ҳазораву узбак будам. Мо бояд ба воситаи риштаҳои фарҳангӣ, забонӣ ва динӣ ва ҳар чизе, ки дорем, ҳама равобити хешро истифода карда, пеши роҳи куштори тоҷиконро бигирем.

Мо ҳанӯз дар ғафлатем

Раҳматкарими Давлат:

Саломат бошед устод, лутф кардед. Бифармоед оқои Ҷамолиддин Сайидзода, фақат хеле кӯтоҳ.

Ҷамолиддин Сайидзода:

- Ин ҷо як ҳарф аст, ки мо дар ғафлат мондаем. Ин ғафлатзадагии тоҷик аз замони қабл аз Фирдавсӣ шурӯъ шуд, Ҳакими Тӯсӣ кӯшиши ворастагии моро кард ва Носири Хусрав ҳам хеле зиёд табли бедориву худшиносӣ зад. Асли гап ин аст, ки мо тоҷикон бояд дар ғафлат набошем, ҳамеша бедору ҳушёр бошем, фитнаро дарк кунем, ба фитна дода нашавем.

Раҳматкарими Давлат:

Дуруст гуфтед, ки тоҷик ғафлатзада аст. Ин ҷо бародар Изат Амон мехоҳад, ки сӯҳбат бикунад. Чун фурсати мо танг аст, хоҳиш мекунам, кӯтоҳ сӯҳбат бикунанд.

Дар Афғонистон танҳо Толибу Амрико нест

Изат Амон, сиёсатшинос

- Саломат бошед. Масъалаи Афғонистон як масъалаи печида аст, ки онро наметавон бо як- ду ва се конфронс ҳатто дар миқёси байнулмилалӣ ҳал кард. Вале ин нишасти мо ҳам манфиате дорад, албатта кумаке мекунад. Ҳадди ақал мо ин ҷо дар доираи рӯшанфикрони худамон масъала ва мушкилоти Афғонистонро матраҳ мекунем. Ва таваҷҷуҳи ҷомеъаро ба қазияи Афғонистон ҷалб месозем. Он ҷо танҳо толиб ва Амрико нест, бозигари дигару бузург дар қазияи Афғонистон ин Покистон аст. Ва дигар кишварҳое ҳам ҳастанд, ки дар қазияи Афғонистон дахиланд. Ва Русия ҳам манфиати худро дар Афғонистон меҷӯяд. Ва Эрон ҳам як сари қазия аст. Яъне ин кишварҳо ҳалқаҳои як занҷиранд ва то ҳанӯз маълум нест, ки инҳо чӣ мехоҳанд ва ё дар Афғонистон чӣ гум кардаанд. Савол ин ҷост, ки ҳамин Толибон аз куҷо кумак мегиранд? Чунки барои ҷанг ва қудратнамоӣ пулу молу силоҳ зарур аст ва онҳо беш аз 15 сол боз ин ҳама кумакҳоро аз куҷо мегиранд? Албатта Амрико дар Афғонистон нирӯи низомӣ дорад, дар Қирғизистон ҳам пойгоҳи ҳарбӣ дорад, ки ин ба нафъи Русия нест. Аз намояндаи сафорати Русия мехоҳам барои мо бигӯянд, ки назари давлаташон сари ҳалли қазияи Афғонистон чӣ гуна аст.

Оё дар Тоҷикистон як маҳал дар қудрат аст?

Ҳикматуллоҳ Сайфуллоҳзода, сардабири нашрияи "Наҷот"

- Ман бояд бигӯям, ки масоили сиёсӣ ва ҷузъиёти он бо иқдомоти фарҳангӣ ҳаллу фасл намешавад. Ман бисёр эҳтиром дорам ба ҳамаи донишмандоне, ки ин ҷо ҳузур доранд ва эҳсос мекунам, ки ҳар кадоми эшон дарду дарки миллӣ доранд. Ин воқеъан як дарде аст, ки чаро тоҷик чунин аст. Як чизро ман мехоҳам бигӯям. Оё дар Тоҷикистони мо ҳамин дард вуҷуд надорад, ки як маҳал дар сари қудрат аст, таҳмил мекунад назари хешро ва чаро? Барои он ки манфиат ҳаст дар ин миён. Ва ҳамчунин вақте бародар Рашид Ғанӣ Абдулло ин ҷо тавзеҳ дод, баъзе назокатҳои муносиботи байни шаҳид Аҳмадшоҳи Масъуд ва Устод Раббониро. Ин ҳам қудрат аст. Дар Кобул тамоми дастгоҳи давлат дар дасти панҷшериҳо буданд. Ва дигар тоҷиконро нодида мегирифтанд. Ман ин баҳсҳоро аз шахсияти Устод Раббонӣ берун мегузорам. Конфронси Бонн оғоз шуд ва Устод мехост он ҷо бошад, вале боз ҳам тоҷикон нахостанд, ки Ӯ бошад. Ва ҳамон ёрони Устод буданд, ки рафтанд ба Бонн ва гумонашон он буд, ки ҳарчӣ онҳо мехоҳанд, ҳамон тавр хоҳад шуд. Вале мо дидем, ки чӣ шуд.

Мо дарди сари худро бояд даво кунем

Ҳамин тоҷикони Афғонистон набуданд, ки аз НАТО пуштибонӣ карда буданд. Тоҷик худаш он ҷо ин қазияро барои худ эҷод кардааст. Акнун Тоҷикистони мо бояд чӣ кор бикунад? Мо ин ҷо дарди сар дорем. Мо дарди сари худро наметавонем даво бубахшем ва дар бораи мушкили Афғонистон гап мезанем?! Ин ҷо бояд дардро пайдо кард ва даво кард. Барои ҳамин дар ҷомеъаи имрӯзи Афғонистон дигар як шахсиятеро пайдо кардан мисли Устод Раббонӣ ман намебинам. Намешавад Юнуси Қонуниро Раббонӣ сохт, намешавад доктор Абдуллоҳ ё Латифи Пидромро Раббонӣ сохт. Ҳамаашонро ҳам агар якҷо кунем, як тори риши Раббонӣ намешаванд. Барои ҳамин қиммат ва манзалати шахсиятҳои бузургро бояд дар ҷову мавқеъву замонашон шинохт ва арҷ бояд гузошт, агар ин корро накардем, ба мушкил гирифторем ва меравем ба сӯи мушкили дигар. Ва ҳамин мушкил дар Тоҷикистони мо ҳам ҳаст.

Русия мехоҳад дар Афғонистон сулҳ бошад

Раҳматкарими Давлат:

Биёед бишнавем посухи намояндаи Сафорати Русияро ба он суоле, ки ин ҷо барояш ироъа шуд. Шумо бифармоед!

Сергей Колотилинский, муншии аввали Сафорати Русия дар Тоҷикистон

- Ин ҷо як суол буд, ки ба он намояндаи сафорати Афғонистон оқои Ориёнфар бояд посух мегуфтанд. Шумо мехостед бидонед, ки мавқеъи Русия дар масъалаи вазъи Афғонистон чӣ гуна аст ва ман бароятон мегӯям, ки Русия мехоҳад, ки дар сартосари Афғонистон сулҳ ҳукмфармо бошад. Аммо чӣ гуна метавон ба сулҳ даст ёфт ва аз кадом роҳу тариқҳо ин масъалаи дигар аст. Ва ҳам роҳу тариқҳое ин ҷо аз ҷониби ширкатдорони мӯҳтарами ин Мизи гирд пешниҳод шуданд. Фақат ҳамин нукта бебаҳс аст, ки мардуми Афғонистон ташнаи сулҳу субот аст. Ин буд, он чӣ ки ман мехостам ба шумо бигӯям.

Раҳматкарими Давлат:

Ташаккур аз Шумо. Толибшоҳи Сайидзода мехоҳад чанд сухане бигӯяд. Агар шумо розӣ бошед, биёед ба ӯ фақат як дақиқа вақт медиҳем.

Устод Раббонӣ як чеҳраи бузурги ҷаҳонӣ аст

Толибшоҳи Сайидзода, журналист

- Салом арз мекунам ҳузури якояки шумо дӯстони гиромӣ. Ман аз миёни ин ҷамъ ягона нафаре ҳастам, ки 19 рӯз қабл аз Афғонистон баргаштам ва он ҷо дар ҷанозаи Устоди бузургвор, раҳбари ҷиҳод, муқовимат ва сулҳи Афғонистон, шаҳид Бурҳониддини Раббонӣ ширкат доштам. Банда, то он замон ҳам бо чӣ шахсияте будани Устоди бузургвор ошноӣ доштам, вале он ҷо бори дигар ба ин андеша расидам, ки воқеъан Устод Раббонӣ як чеҳраи бузурги ҷаҳонӣ, як сиёсатмадори камназир будааст. Мардуми Афғонистон ва давлати онҳо ҷанозаи Устодро зиёд арҷ гузоштанд, он маросим шукӯҳу ҷалоли басе хотирмон дошт. Ва аз он ҷо баргаштам ин ҷо ва баъди ду рӯз барои ширкат дар симпозиуми ҷаҳонии интифозаи Фаластин ба Теҳрон рафтам. Ва дар Теҳрон ҳам дидам, ки хотираи Устоди азизро накӯ ва гиромӣ доштанд. Ҳам раҳбари Инқилоби исломии Ирон Оятуллоҳ Сайид Алии Хоманаӣ, ҳам раисҷумҳур оқои Аҳмадинажод ва ҳам раиси Маҷлиси Шӯрои исломии Ирон ҷаноби оқои Алии Лориҷонӣ дар сӯҳбату суханрониҳояшон бо ифтихор аз талошу пайкор ва муборизаи Устод Раббонӣ ёд карданд. Ва раиси Парлумони Малайзиё ҳам аз Устод Раббонӣ ёд оварда, Ӯро Имоми мусалмонони бедор унвон карданд. Ин албатта барои ман минҳайси як тоҷик, як хуросонӣ бойиси ифтихор буд. Чун Устод Раббонӣ низ тоҷик ва ҳамватани ман аст.

ҳамшаҳриҳои бузурги моро мекушанд

Вале чун ин ҷо, дар ин маҳфил суханронии иддае аз рӯшанфикрони ҳамватанамро шунидам бисёр малол шудам, хаставу афсурда гаштам. Шумо бубинед, Устод Раббонӣ, Аҳмадшоҳи Масъуд, генерал Довуд, шаҳид Саидхелӣ, қумондон Маликзарин, Шоҳҷаҳон, Холмуҳаммад ва Мустафо Козимӣ, ин мардони саршиноси Афғонистон, ки террор шудаанд, ҳамагӣ тоҷик буданд. Бузургмардони Афғонистон, ҳамшаҳриҳои мо як - як кушта мешаванд, ки ҳамаашон ба мо тоҷикону Тоҷикистон бисёр ишқу муҳаббату дилбастагии зебое доштанд, вале ин ҷо бедард рӯшанфикри тоҷик мегӯяд, ки ин кори дохилии Афғонистон аст ва бигзоред онҳо масъалаи худашонро худашон ҳал кунанд, яъне бардошт ҳамин аст, ки бигзоред, кушта шаванд, ин кори мо нест. Устод Латифи Пидром, сиёсатмадори шинохтаи Афғонистон, ки бо ҳама бузургиаш мисли Устоди шаҳидаш як тоҷики сода ва хушбовар аст, аз сари меҳру ихлос барои мо тоҷикон паём мефиристад, аз рӯшанфикрони Тоҷикистон мехоҳад, ки аз ҳамватанони он сӯи марзи хеш дифоъ бикунанд, ӯ ба мо мегӯяд, ки бар гӯши оламиён қотеъ ва сареҳ бирасонед, ки дар Афғонистон генотсиди чеҳраҳои саршиноси тоҷик дар ҷараён аст, барномаҳои махсусе душманони сулҳу суботи Афғонистон рӯи даст доранд, ки афроди саршиноси ин кишвар, аз ҷумлаи форсизабононро бояд аз байн бубаранд. Ва устод Ато Муҳаммади Нур босароҳат эълон мекунад, ки душманони тоҷик мехоҳанд, моро бе мардҳои пайкоргар бисозанд ва бақияро мисли гӯсфанд чӯпонӣ бикунанд, аммо ин ҷо рӯшанфикрони азизи Тоҷикистон мегӯянд, ки хуб, ин дигар кори худи афғонҳо аст ва худ бояд қазияи хешро ҳал бикунанд.

Афғонистон муҳтоҷи кумаки мову шумо нест

Ман барои шумо мегӯям, ки сарамардони тоҷики Афғонистон мӯҳтоҷи кӯмаки мову шумо нестанд, онҳо мудохилаи сиёсӣ ба умури кишварашонро аз давлати Тоҷикистон ва аз мову шумо мӯҳтарам рӯшанфикрони тоҷик, тақозо накардаанд. Шумо ва мо онҳоро кумак бикунем ё накунем, бо онҳо ҳамфикру ҳамраъй бошем ё набошем, онҳо сад сол бе мову шумо дар пайкору мубориза ҳастанд ва боз сад соли дигар ҳам, агар зарур шавад, мубориза ва талош хоҳанд кард. Мақсад чист? Ман чӣ мехоҳам? Мо як бор се сол қабл, вақте ҷавононе аз ҳизби миллатгароии "Афғон- миллат" дар вилояти Пактико барои қатли Латифи Пидром 200 ҳазор доллар ҷоиза муқаррар карданд ва ин ҷо дар Душанбе мо ин амали ваҳшиёнаро маҳкум кардем ва бо ҷамъе аз рӯшанфикрони бедору саршинос аз оқои Пидром пуштибонӣ намудем, он пуштибонии мо, он маҳфили ба ин хотир оростаи мо дар миёни рӯшанфикрони Афғонистон боиси хушҳолӣ ва истиқболи гарми тоҷикони он сӯи марз гардида буд. Ва то ҳол дар маҳофили сиёсиву рӯшанфикрии Афғонистон бо ифтихор мегӯянд, ки ин Тоҷикистон буд, ки аз Латифи Пидром дифоъ кард. Ин маҳфиле, ки мо имрӯз ин ҷо созмон додаем, хабараш ба тоҷикону форсизабонони Афғонистон, ба кулли ҷомеъаи бедори он кишвар мерасад, рӯҳияи онҳоро бедортару қавитар месозад, онҳо камтар эҳсоси танҳоӣ мекунанд. Биёд як бор нотарсида, бо ҷуръат қарзи бародарӣ, имонӣ, ҳамдину ҳамфарҳангу ҳамзабону ҳаммиллат будани хешро пеши бародарони он сӯи марзи хеш адо бикунем.

Самарқанду Бухоро рафт, Балхро бояд нигоҳ дошт

Самарқанду Бухоро аз дасти тоҷик рафт, дигар таваккули он мардум ва ин ду гаҳвораи тамаддуни тоҷик бар Худо бод, танҳо Балх мондааст. Вақте устод Ато Муҳаммади Нур, волии Балх, Балхи азизи мо, ки тавассути ин марди бузург то ҳанӯз сад шукр, аз дасти тоҷикон бурун нарафтааст, мегӯяд, ки "ман интиқоми ҳар қатра хуни Устоди шаҳиди хешро мегирам", ӯ ин корро мекунад. Ӯ аз мову шумо даъват накард, ки биёед бачаҳои тоҷик, рӯшанфикрони Тоҷикистон дар канори ман бошед. Не, ӯ ба кумаки мо муҳтоҷ ҳам нест. Ман аз шумо танҳо инро мехоҳам, ки агар воқеъан тоҷик бошем, ҳадди ақал қалбан ва маънаван бо кору талошу пайкори онҳо худро шарик бидонем. Ва иқрор бикунем, ки оре, онҳо ҳам тоҷиканд. Ва моро қудратҳои зӯргӯ аз ҳам ҷудо кардаанд. Ҳатто тавони гуфтану эътирофи ҳамин ҳақиқатро надорем ва боз ба худ ҳақ медиҳем, ки дар бораи Афғонистон ва сулҳу ҷанги эшон ҳарф бизанем. Ин ҷо устод Ҳикматуллоҳи Сайфуллоҳзода гуфтанд, ки Пидрому Қонуниву доктор Абдуллоро якҷо кунем ба як тори риши Устод Раббонӣ баробар нестанд ва гӯё дигар шахсияте чун Устод Раббонӣ пайдо намешавад, ки ҷойгузини Ӯ бошад. Банда ба ин фикр розӣ нестам.

Устод Раббонӣ сиёсатмадори соҳибмактаб аст

Устод Раббонӣ як сиёсатмадори бузургу боифтихору соҳибмактаб ҳастанд. Имрӯз бубинед, барои ишғоли курсии раҳбарии Ҷамъияти исломии Афғонистон, ки Устоди шаҳид сарвараш буданд, чанд тан бузургмардони Афғонистон, ба шумули Амир Исмоилхон, Ато Муҳаммади Нур, Муҳаммадюнуси Қонунӣ ва Салоҳуддини Раббонӣ даъвогар шудаанд. Ва иншааллоҳ мо шоҳид мешавем, ки боз ҳатман дар ҳамин чанд соли наздик аз миёни тоҷикони Афғонистон бузургмарди оламшинохтае буруз хоҳад кард. Ин табиати Афғонистон аст, ки ҳеч гоҳ тоҷиконро бесоҳибу бенобиғаву бефарзонамардони бедору пайкоргар намондааст.

Биёед бо ҳамзабононамон ҳамдил бошем

Ман аз шумо мисли як бародари шумо, мисли як тоҷик хоҳиш дорам, ки ин масъала, яъне куштори тоҷикмардони бузурги Афғонистонро сода нагиред, онро ҷиддӣ бидонед. Тавтеъаҳои боз мудҳиштаре дар роҳанд. Ман аз ҳеч кас нахостаам ва аз шумо ҳам ин хоҳишро надорам, ки фардо ё пасфардо калашников бигиред ва биравед ба куштори касе ё дифоъи тоҷикони Афғонистон. Не, ниёзе бар ин нест! Ман танҳо инро мехоҳам, ки мо бо бародарони тоҷики хеш аз он сӯи марзи Омӯ ҳамдил бошем, дарди онҳоро дарди хеш бидонем ва дар баробари мушкилоти эшон, дар куштори ноҷавонмардонаи эшон аз дасти нирӯҳои бадхоҳ ва душманони сулҳу оромии минтақа садои хешро баланд бикунем. Яъне як дипломатияи рӯшанфикрӣ, дипломатияи мардумӣ, ҳамдилӣ ва ҳамкориҳои густардаи фарҳангӣ ва илмӣ миёни мо тоҷикони ду соҳили рӯди Омӯ доиман, сахт қавӣ ва бояд барои ҳамеша пойдор бошад. Боқӣ шумо медонед. Ташаккур!

Зафари Сӯфӣ:

- Ин ҷо боз баъди сӯҳбати Толибшоҳ масъалаи қавмӣ рӯ зад. Шояд дар байни Толибон 50 дар сади онҳо тоҷик бошанд. Мо бояд таркиби қавмиро ин қадар пофишорӣ накунем. Афғонистон кишваре ҳаст, ки он ҷо дар сари қудрат мутлақ на паштун бояд бошаду не тоҷик. Ин дуруст аст, ки тоҷиконро мекушанд, дар ин масъала ҷои баҳс нест, аммо кӣ медонад, ки ин тоҷикони саршиносро паштун куштааст. Оё мо далел дорем? Чаро то замоне, ки Амрико наомад, касе шаҳид Масъудро накушт? Аммо кадом амрикоиҳое дар ниқоби толиб омаданд ва Масъудро шаҳид карданд. Ман фикр мекунам, ки пушти Толибон дасти зӯре меистад, аз ин рӯ набояд рӯи қавмият пофишорӣ кард.

Раҳматкарими Давлат:

Ташаккур. Ман фикр мекунам, мо набояд аз тоҷик буданамон ор бикунем. Шумо оқои Давлати Усмон чизе гуфтан мехоҳед?

Барои чӣ ғарбиҳо муваффақанд?

Давлати Усмон:

- Вақте воқеъиятро мегӯем, аз он набояд гурехт, ҷои малолӣ набояд бошад. Ун қадаре ман Аҳмадшоҳи Масъуд ва Устоди шаҳид Раббониро дӯст медорам шояд ҳеч кас дӯст надорад. Ман 18 сол нону намаки онҳоро хӯрдаам ва шаҳид Аҳмадшоҳ, шояд аз ҳамин Тоҷикистон ман ягона нафаре ҳастам, ки дар хонаам меҳмон буд. Гап дар сари он аст, ки мо бояд аз воқеъият баҳс кунем ва тибқи ҳамон воқеъият амал намоем. Барои чӣ ғарбиҳо муваффақанд? Барои он ки воқеъбинанд, амалгароянд. Барои чӣ ҳама бадбахтиҳо дар мо аст? Барои он ки мо эҳсосотием. Дигар гапи миллигароӣ нест. Асри тиҷорату иқтисод аст, миллатҳо фаромӯш шуда истодаанд. Мо аз нуктаи назари миллӣ бояд фаротар по ниҳем ва дигар паштуну тоҷику узбак нагӯем.

Раҳматкарими Давлат:

Устод Ҷамолиддини Сайидзода, бифармоед.

Миллатро набояд инкор кард!

Ҷамолиддини Сайидзода:

- Ман фикр мекунам, ки ин андешаи бародар Давлати Усмон комилан иштибоҳ аст. Имрӯз ҷавҳари асосии тамаддунҳоро миллат ташкил мекунад ва ҳама чиро миллатҳо ҳал мекунанд ва ҳама ҷо гап сари масоил ва манофеъи миллӣ меравад. Агарчанде дар зоҳир гапу кор дигар аст. Мо набояд миллатро инкор бикунем ва аз баҳси миллият биҳаросем. Имрӯз ҳар куҷо, ки меравем, касе намепурсад динат кадом аст, балки мепурсад, миллатат чист?! Мо бояд миллатро ҳамеша мавриди назар дошта бошем ва бо миллати хеш ифтихор намоем.

Давлати Усмон:

- Домулло, мо миллатро инкор намекунем. Фақат инро гуфтан мехоҳем, ки имрӯз воқеъиятҳо чизи дигаранд.

Раҳматкарими Давлат:

Ташаккур. Ман ин ҷо интизор доштам, ки касе пайдо мешавад ва ба оқоён Давлати Усмону Сайфуллоҳзода мегӯяд, ки Шумо каме аз Устод Раббонӣ малол ва озурда ҳастаед, ки Шуморо дар вақташ ба сулҳ ташвиқ ва ҳатто маҷбур карда буд, то сулҳ кунед ва манфиатҳоятон аз даст рафт. Сабаби нороҳатиятон аз Устод фаҳмиданист.

Мо аз Устод Раббонӣ малол нестем

Давлати Усмон:

- Мо ба он чӣ, ки Устод Раббонӣ барои мо карданд, аз эшон миннатдорем, ҳеч гоҳ хафа нестем. Ва Устод Раббонӣ ҳеч гоҳ болои мо барои сулҳ кардан бо ҳукумат фишор наоварда буданд.

Раҳматкарими Давлат:

Ташаккур. Албатта як ҳазл буд. Аз ҳамаи шумо барои ширкататон дар ин Мизи гирд изҳори сипос мекунам. Ва ин ҷо бародар Абдуллоҳи Муҳаққиқ як марсияе дар шаҳодати Устод Раббонӣ навиштаанд, агар ҳавсала кунем, онро барои мо қироат кунанд ва бо ҳамин ин баҳси мо ҷамъбаст мешавад.

Абдуллоҳи Муҳаққиқ:

Пайравӣ аз роҳи Раббонӣ кунед!

Муноҷот ва дуъо андар вафоти раҳбари дин ва миллати мусалмони Афғонистон Устод Бурҳониддини Раббонӣ (р), ки дар торихи 20.09.2011 бар асари як амали террористӣ- интиҳорӣ аз тарафи душманони Ислом ва башарият дар манзили истиқоматиаш ба шаҳодат расид.

Эй Раббонӣ, манзилат гулзор бод,

Фахри динӣ, роҳатат бисёр бод.

Пар кушову бозо дар назди мо,

Эй чароғи роҳи дини Мустафо.

Чеҳраи динро бишӯ бо оби гул,

Зиннати дунё биё бо чатри гул.

Пешво будӣ ба дини Мустафо,

Сӯфии дин, ошиқи рӯйи Худо.

Шарҳгӯ аз суннати дини Набӣ,

Розгӯ аз ҳикмати ишқи Набӣ.

             *****   *****   ******

Офтоби мулки афғонӣ гузашт,

Пешвою шайхи ирфонӣ гузашт.

Накҳати дилҳои раббонӣ гузашт,

Зиннати дунёи инсонӣ гузашт.

Ҳифзи арзишҳои инсонӣ кунед,

Пайравӣ аз кеши Раббонӣ кунед!

   *****     *****     ******

Олимони мулки дин камчин шуд,

Орифони шаҳри дин ғамгин шуд.

Шоири мо дар калисо бутпараст,

Сархатибӣ мекунад муллои маст.

Он яке зуннор канду бут шикаст,

Дигаре тасбеҳ канду худ шикаст.

Орӣ аз ахлоқи нек суннатситез,

Душмани дин омаду мазҳабгурез.

Худнамоӣ мекунанд салафиҳо,

Интиҳорӣ мекунанд такфириҳо.

Шохаи перосаи Ислом шикаст,

Кӯзаи андешаи Ислом шикаст.

Дар Фаластин, дар Ироқу мулки дин,

Ҷанги куфру олами ислом бубин.

Қатлу куштору террор борашон,

Фитнаву тавтеъаҷӯӣ корашон.

Дар масоҷид интиҳорӣ мекунанд,

Фитнаҳоро нақшакорӣ мекунанд.

Хонаҳо вайрон зи дасти интиҳор,

Шикваҳо дорам зи дасти инфиҷор.

Бӯи хун ояд зи Кобул, Балху Ҳирот,

Кушта гардад муслимин андар Ироқ.

                   *************                              

Он шаҳиди сулҳу ободӣ гузашт,

Он сафири ишқу озодӣ гузашт.

Накҳати гулҳои афғонӣ гузашт,

Сарвати дунёи инсонӣ гузашт.

Ҳифзи арзишҳои раббонӣ кунед,

Пайравӣ аз роҳи Раббонӣ кунед.

               *****************

Ҷамъе дар либоси дин бединӣ кунанд,

Дар ҳарими поки дин коҳинӣ кунанд.

Даршинос он ҳилаҳои сайдгир,

Луқмаи худ аз даҳони шер гир.

Ал-амон аз фитнаҳои худкафӣ,

Ал-амон аз нағмаҳои тоғутӣ.

Буд Аҳмадшоҳ муҷоҳиди Худо,

Сафшикан дар ҷодаву дини Худо.

Шаҳсавор омад бо пайки навид,

Пешво буд он муҷоҳиди шаҳид.

Интиҳорӣ суннати исломӣ нест,

Зишткорӣ шеваи Қуръонӣ нест.

Худкушию худкафонӣ ҷоҳилист,

Интиҳорӣ- худкафонӣ кофирист.

Зинати санги Сиистонӣ бирафт.

Аз Ҳироти зиндагӣ соқӣ бирафт,

Як лаби перосаи дунё шикаст,

Зиннати корномаи дунё шикаст.

Қалби ёру соғари дунё шикаст,

Оҳи ҷону накҳати гулҳо шикаст..

Лолаҳои хиттаи Кобул шикаст,

Гардани шербачаи Кобул шикаст?

Толибон бозичаи дасти фуҷҷор,

Ал-амон аз интиҳор, аз интиҳор!

Мағзи инсонӣ надорад худкафон,

Ҳарфи исломӣ надонад худкафон.

Нирӯҳои ғайр тақдирнавис,

Хоки афғон базмгоҳи ҳар хабис.

                   ***********

Офтоби мулки имон даргузашт,

Пешвою шайхи ирфон даргузашт.

Як шаҳиди сулҳу ободӣ гузашт,

Як сафири ишқу озодӣ гузашт.

Ҳифзи арзишҳои раббонӣ кунед,

Пайравӣ аз кеши Раббонӣ кунед.

Марги Раббонӣ- рамзи иттиҳод,

Ҳифзи Раббонӣ- ҳифзи иҷтиҳод!

P.S. Дар охири ин ҳамойиши муҳим аз ҷониби ширкатдорони он ҳуҷҷате бо номи "Баёнияи маҳофили рӯшанфикрии Тоҷикистон ба муносибати шаҳодати Устод Раббонӣ ва вазъи тоҷикон дар Афғонистон" қабул шуд, ки матни онро дар шумораи ояндаи нашрияи "Миллат" ба чоп мерасонем.

Таҳияи Фирдавси Рустам