Илоҷ нест. Президент бояд идҳоро ба танзим дарорад

Ва инак чанде баъд, 26 октябр мусодиф ба моҳи зулҳиҷҷа иди шарифи Қурбон ва ё Ид-ул азҳо қудуми муборак ва хуҷастаи хешро бо амри илоҳӣ бар замин мегзорад ва дар ин рӯзи саъид мусулмонони тамоми дунё онро истиқбол ва ҷашн мегиранд.

Албатта дар ҳар кишваре ва дар ҳар манотиқе таҷлили идҳои динӣ ва мазҳабӣ ба таври гуногун сурат мегирад ва мардум бар тибқи одоту анъана ва русуме, ки қабул кардаанд, дар ин рӯзҳои муборак шодкомӣ мекунанд ва дар роҳи Худованди худ даст ба ниёишу истиғфор мезананд.

Ид аз рӯи фармудаи Қуръон дар кишварҳои мусулмонӣ

Таҷлили иди қурбон дар Амороти арабӣ, Арабистони Саъудӣ, Урдун, Сурия, Либиё, Судон, Ироқ, Туркия, Ирону Афғонистон, Покистону қисмате аз Ҳиндустон, Молойзиё ва дигар кишварҳои мусулмонӣ бад-он тарзе, ки дар Қуръон ҳукм шуда ва муфассирин таъкид кардаанд, таҷлил мегардад. Дар ин рӯзи муборак мардум бо оростану хушбӯй кардани либосу андомҳо аз субҳи содиқ сӯи масоҷид раҳсипор мешаванд ва намози идро ба ҷо оварда, бар сари қубури наздикону пайвандон рафта дуъо мехонанд, пас аз он ба хонаҳои худ бармегарданд ва агар сарватманд бошанд, бо омодагии қаблии хеш бо забҳи ҳайвоне қурбонӣ мекунанд ва ба мардум гӯшти онро тақсим менамоянд.

Иди "тоҷикӣ"

Бо камоли таассуф ва нигаронӣ таҷлили идҳои Рамазону Қурбон дар Тоҷикистон, ба хусус дар шаҳри Душанбе-пойтахти кишвари азизамон даҳсолаҳост ба мусибате табдил ёфта, камари хонаводаҳои камбизоатро шикастааст, ки то як моҳ аз фаро расидани ин идҳо дар ҳар хонадоне эҳсоси нороҳатӣ ва ғамгинӣ ба мушоҳида мерасад. Ду ҳафта қабл аз оғози ин идҳо нарху навои маҳсулот дар мағозаву бозорҳо боло меравад ва то ду рӯз ба фаро расидани ид дандоншикан мегарданд. Агар ангур ба таври мутавассит як килои он 5 сомонӣ бошад, ҳатман чун солҳои пешин дар ин рӯзҳо то 10-15 сомонӣ боло бурда мешавад. Дигар маҳсулотҳо ҳам гарон гардида, оростани як дастархони идӣ то 300-400 доллари амрикоиро ташкил медиҳад, ки ин барои як хонаводае, ки даромади моҳонаашон аз 800 сомонӣ боло нест, басо душвору камаршикан аст. Ҳатто роҳкирои мусофирон аз Душанбе то дигар манотиқи кишвар ду-се маротиба боло бурда мешавад ва нақлиёти хусусии мусофирбар дар ин рӯзҳои муборак ба қавли худашон "савоб" мегиранд ва мусофиронро ба маҳали зисташон соқу саломат бурда мерасонанд.

Куҳансолон ва сокинони муқимии шаҳри Душанбе мегӯянд, ки солҳои пеш таҷлили чунин як идҳо дар инҷо ба ин шаклу шева роиҷ набуд. Мардум ба таври одӣ хоне ороста, хешовандону шиносҳоро мепазируфтанд ва оёте чанд аз каломуллоҳ дар ҳаққи арвоҳон қироат мегардид. Аммо, чанд сол аст, ки таҷлили бемантиқу масорифи аз ҳад зиёди идҳои Рамазону Қурбон аз дигар манотиқи кӯҳистони кишвар ба ин ҷо мунтақил шуда, имрӯз ба шакли анъана ва расм ба фарҳанги миллии мо дохил шудааст. Ин ки бачаҳо аз субҳ то шом дарвозаҳоро мезананд ва идӣ металабанд, бисёр нороҳаткунанда аст. Занҳо бошанд, рӯзҳо ба хотири омода сохтани хони идӣ чанд бор мемиранду аз нав зинда мешаванд. Магар мо мардуми мутамодӣ чунин як расмеву фарҳанге доштем?

Ид бояд ид бошад…

Воқеан, таҷлили ин ду ид имрӯз барои аксари хонаводаҳо дарди сар эҷод карда, боиси тиҳӣ гардидани киссаи аксари мардум шудааст. Ба хотире, ки аз ҳамсоя таъна нашунавӣ, ҳатман қарз гирифта, дастархон бояд орост ва худро камтар аз дигарон набояд донист. Масрафи беҷо танҳо ба хотири ин рӯзҳо баъдан сарборие ба шонаи хонаводаҳо мегардад, ки иддаи зиёде аз мардум моҳҳо аз ҳисоби кам кардани хӯрока қарзҳои гирифтаашонро бармегардонанд. Бештар занҳо, ки бори рӯзгорро ба дӯш мекашанд, мехоҳанд чун дигар қонунҳои қабулгардидаи иҷтимоӣ дар ин замина низ қонуне қабул карда шавад ва таҷлили ин ду ид бар асоси аҳкоми қуръон ва тақозои талаботи динӣ ба роҳ монда шавад. Агар дар ин бора тасмиме аз тарафи президент қабул нагардад, минбаъд таҷлили идҳои Қурбону Рамазон ба мусобиқае табдил ёфта, буҷаи бе ин ҳам қашшоқи мардумро қашшоқтар мегардонад. Бо камоли таассуф диндорони мо як ё ду рӯз пеш аз ин идҳо тавассути телевизион роҷеъ ба таҷлили ин идҳо каме сухан мегӯянду бо ҳамин корро анҷомёфта меҳисобанд, ки ин комилан ғалат аст. Ҳатман бояд қароре ва ё қонуне қабул кард, зеро ин мардум одат кардаанд, ки бояд дар ин бора президент иқдом намояд.

Мардум мегӯяд, агар як пурсиши умумие аз мардум сурат бигирад, сад фисад бар он боваранд, ки таҷлили бемантиқона ва хурофотӣ дастгирӣ намеёбад. Чун мо дар ҷомеаи демократӣ ба сар мебарем, ҷиҳати ахзи тасмиме чунин як пурсиш бояд гузаронида шавад. Он чи қуръон дар мавриди таҷлили идҳои Рамазону қурбон мефармояд, барои ҳар як мусулмон воҷиб гардонида шуда, ҳаргиз масорифи ҳангуфтеро дар назар надорад. Ид бояд ид бошад, на сарчашма ва сабаби ғамгинии мардум. 

Ид, яъне замони тағйир

Дар ривоёти маъруфе аз Амрулмуъминин Алӣ (а) омадааст: "Ҳар рӯзе, ки инсон дар он ба зиштӣ ва гуноҳ олуда нагардад, он рӯз ид аст". Чаро, ки зиштӣ муҳимтарин бистари зуҳури низоъ миёни одамиён аст ва боиси барҳам хӯрдани оромиши дарунӣ ва берунии инсонҳо мегардад ва ин ҳамон чизе аст, ки бо ид, яъне оромишу шодмонӣ иртибот дорад.

Худи ид замони тағйир аст, тағйироте дар инсону табиат. Ҳаракати табиат ба самти такомул ва ҳаракати инсонҳо ба сӯи илму маърифат ҳамвора бо шодмониву нишот тавъам аст, хоса он ки вақте инсон маънои ҷадиде кашф мекунад ва ин хушӣ тамоми вуҷуди одамиро дар бар мекунад ва он лаҳзаи тозаи ид аст.

Ривояти иди қурбон чунин аст:

Дар шабҳои нуҳум ва даҳуми моҳи зулҳиҷҷа ба ҳазрати Иброҳим (а) ваҳй шуд, ки дар рӯзи даҳум бояд барои ризоияти Худованд фарзандаш Исмоилро ба Мино дар наздикии Макка бибарад ва қурбонӣ кунад. Имтиҳони бисёр бузург буд, вале падару писар аз он сарбаланд берун омаданд. Ҳазрати Иброҳим бо вуҷуди алоқаи шадид ба фарзандаш ӯро ба Мино бурд ва дасту пои вайро баст ва тасмим гирифт, ки ба фармони Худованд ӯро қурбонӣ кунад. Исмоил ҳам ба падар дилдориву итминон дод, ки таслими фармони Худованд аст.

Аммо, ба хости Худо корд гулуи Исмоилро набурид ва аз суи Худованд фармон расид, ки эй Иброҳим, ту аз озмоиши Худованд сарбаланд берун омадӣ, акнун фарзандатро раҳо бикун ва ба ҷои Исмоил ин гӯсфандро, ки бароят ҳадя фиристодам, қурбонӣ бикун.

Ҳазрати Иброҳим (а) ҳам бисёр хушҳол шуд ва писарашро бӯсиду ба ҷои ӯ гӯсфандеро, ки аз биҳишт барои ӯ фиристода шуда буд, қурбонӣ кард.

Ин рӯзро Ид-ул азҳо ё иди Қурбон меноманд ва акнун қарнҳост, ки мусулмонони тамоми дунё бо иқтидо ба он Ҳазрат дар маросими ҳаҷгузорӣ, дар Мино ва дигар мамолики дунё шутуру гов ва ё бузу гӯсфанд қурбонӣ мекунанд ва дар роҳи Худо ба камбағалон сарф мекунанд.

Мазмунан агар бо тааққул ва файласуфона бингарем, иди Қурбон дорои фалсафаву мазомини бузургест:

Иди қурбон иди ҷон бохтан ва қурбонӣ кардани ҷони хеш дар пои холиқ аст.

Иди қурбон иди сарсупурдагӣ ва бандагӣ ба даргоҳи аҳадият аст.

Иди қурбон иди зойида шудани инсони нав пас аз ҳама гуна ҳавову ҳавасҳост.

Иди қурбон иди сар буридан аз нафс ва шайтон аст.

Иди қурбон иди иди Иброҳиму фарзандаш Исмоил, Ҳазрати Муҳаммад (с) ва тамоми пайғамбарон аст, ва дар намози иди қурбон мехонем, ки ин рӯз рӯзе аст, ки онро барои мусулмонон ид қарор додӣ ва барои Муҳаммад (с) ва оли Муҳаммад (с) мояи шараф ва каромат аст.

Шаби даҳум моҳи зулҳиҷҷа аз шабҳои мутабаррик аст, ки дар ин шаб шабзиндадории боибодат воҷиб аст. Аъмоли рӯзи иди қурбон иборатанд аз:

-ғусл кардан, ки дар ин рӯз суннати муаккада (таъкидшуда) аст ва ҳатто баъзе аз уламо онро воҷиб донистаанд;

-хондани намози ид, дар ин рӯз мустаҳаб аст, ки ифтор баъд аз намоз аз таъоми қурбонӣ бошад;

-қурбонӣ кардан (барои дорандаҳо), намоди аслии иди қурбон аст. Бо ин амал инсон ҳайвони гӯштиро ба унвони туҳфа ва ҳадя қурбонӣ мекунад ва гӯшти онро барои тақарруб ҷустан ба Ҳақ байни хешовандон ва мустамандон (камбағалон) тақсим мекунад;

-хондани дуъоҳое, ки ворид шуда пеш аз намози ид ва баъ аз он. Муфассирин беҳтарин дуъоҳои ин рӯз дуъоҳои чиҳилу ҳаштуми саҳифаи комила;-Аллоҳумма ҳозо явму мубораку… ва дуъои  чиҳилу шашум - ё ман ярҳаму ман ло ярҳамуҳул ъибоду…-ро хондаанд.

Бад-ин хотир вазифаи ҳар мусулмон ин аст, ки таҷлили идҳои диниро бо такя ба гуфтаҳои Қуръон ва муфассирини дини мубини Ислом ба ҷо биёваранд ва чунин як рӯзи саъидро ба рӯзи ғаму андуҳ мубаддал насозанд.

Ба ҳар ҳол, ба ин муносибат фаро расидани лаҳазоти қудсии имон, иди саъиди қурбонро барои ҳар як мусулмоне табрик мегӯем ва ҳамзамон бо таҷлили ин ид мегӯем, ки дар ин рӯзи саъид қалбҳои мо қурбонии муҳаббат, ишқ, самимият ва меҳрубонӣ бар якдигар бошанд.

Ибодуллоҳи Оқилпур